Χριστιανισμός: θρησκεία ειρήνης ή πολέμου;

Ο Χριστιανισμός, ίσως περισσότερο από κάθε άλλο ανταγωνιστή του, είναι χωρίς αμφιβολία μια θρησκεία γεμάτη αντιφάσεις. Μία από τις σοβαρότερες και πιο κραυγαλέες είναι το θέμα της βίας. Είναι κοινή πεποίθηση πως ενώ ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης ήταν σκληρός και τιμωρητικός, ο Χριστός με τη διδασκαλία του κήρυξε την αγάπη, τη συγχώρεση των εχθρών και την αποχή από κάθε είδους βία. Πράγματι, τα ευαγγέλια είναι γεμάτα από διδασκαλίες του Ιησού, όπως είναι το «αγαπάτε αλλήλους» (Ιωαν. 13.34), το «γύρνα και το άλλο μάγουλο» (Λουκ. 6.29), το «μην κρίνετε για να μη κριθείτε» (Λουκ. 6.37), το «μάχαιρα έδωκες, μάχαιρα θα λάβεις» (Ματθ. 26.52), και αρκετές ακόμη που επιβεβαιώνουν όσα ανέφερα πριν. Από την άλλη, ο Χριστιανισμός έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα είναι μια σχεδόν πολεμική θρησκεία, με τους ιεράρχες να μιλούν διαρκώς για «στρατιώτες του Θεού», «σκοτεινές δυνάμεις» και «δίκαιους πολέμους»! Ταυτόχρονα, ο θρησκευτικός όρκος έχει καθιερωθεί και στο στράτευμα, όπου κάθε φαντάρος ορκίζεται στο ευαγγέλιο ότι θα χύσει μέχρι και την τελευταία σταγόνα του αίματός του αν χρειαστεί... Για να μη μιλήσω για το σκοτεινό παρελθόν, όταν η Εκκλησία στεκόταν πάντα στο πλευρό των ισχυρών, ευλογώντας κάθε πόλεμο που τραβούσε η όρεξή τους. Επιπλέον, ανείπωτες βιαιότητες διεξήχθησαν αποκλειστικά για θρησκευτικούς σκοπούς, όπως η ιερά εξέταση, οι διωγμοί εθνικών και «αιρετικών» και οι σταυροφορίες. Τι συμβαίνει επιτέλους;

Ο Χριστιανισμός μέχρι το 313 μ.Χ., που εκδόθηκε το διάταγμα των Μεδιολάνων από τον Κωνσταντίνο ήταν μια θρησκεία με σχετικά μικρή διάδοση, που βρισκόταν συχνά υπό διωγμό. Τα μέλη τις ήταν λίγα και εκλεκτά, οπότε είχαν την πολυτέλεια να υιοθετούν «ακραίες» απόψεις όπως ο φιλειρηνισμός και η κοινοκτημοσύνη των αγαθών (με τα κοινά τραπέζια, τις αγάπες). Όταν ο Κωνσταντίνος καθιέρωσε ανεξιθρησκία, παραχωρώντας ταυτόχρονα πολλά προνόμια στο Χριστιανισμό, δεν τα έκανε χωρίς αντάλλαγμα. Ζητούσε στήριξη για τους πολέμους του, έχοντας διαβλέψει ότι η νεόκοπη αυτή πίστη έχει προοπτικές ανάπτυξης και με την εφεύρεση μερικών «θαυμάτων» μπορούσε να τραβήξει πολύ κόσμο με το μέρος του. Φυσικά, οι ιεράρχες της εποχής, γλυκαμένοι από τις τόσες ανέσεις που τους παραχώρησε ο αυτοκράτορας, δεν δίστασαν να παραποιήσουν ένα από τα βασικότερα δόγματα της θρησκείας τους και να μετατραπούν από κήρυκες της ειρήνης σε φερέφωνα του ιμπεριαλισμού.

Εκτός από τον ίδιο τον Ιησού, ο «ισαπόστολος» Παύλος είχε παρόμοιες φιλειρηνικές τοποθετήσεις, φτάνοντας βέβαια στο σημείο να υποστηρίζει τη δουλεία, αποτρέποντας τους πιστούς από κάθε επανάσταση. Όλοι οι επιφανείς θεολόγοι της περιόδου πριν το 313 καταδίκασαν απερίφραστα κάθε συμμετοχή σε βίαιες πράξεις, ανάμεσά τους ο Ωριγένης, ο Αθηναγόρας, ο Τερτυλλιανός, ο Ιουστίνος, ο Ιππόλυτος και ο Μαξιμιλιανός. Ειδικότερα, ο Ωριγένης είπε: «ήρθαμε, ακολουθώντας τις παραινέσεις του Ιησού, για να σπάσουμε τα σπαθιά και να κάνουμε τα ακόντια άροτρα... Δεν απειλούμε πια κανένα λαό και δεν μαθαίνουμε να πολεμάμε». Ο Αθηναγόρας διαβεβαιώνει ότι οι χριστιανοί: «δεν μισούν τους εχθρούς τους, αλλά τους αγαπούν και προσεύχονται γι' αυτούς... δεν ανταποδίδουν τα χτυπήματα ούτε αντιδικούν». Επίσης, τοποθετείται ακόμα και εναντίον της απλής παρακολούθησης δημοσίων εκτελέσεων: «δεν υπάρχει και τόσο μεγάλη διαφορά στο να παρακολουθεί κανείς μια εκτέλεση ή να την εκτελεί ο ίδιος, γι αυτό τέτοια θεάματα είναι απαγορευμένα».

Ο Τερτυλλιανός αποκηρύσσει εντελώς το στρατιωτικό επάγγελμα: «πώς μπορεί να κάνει κανείς πόλεμο ή να είναι στρατιώτης εν ειρήνη, χωρίς να φέρει το σπαθί που ο Κύριος καταδίκασε;... αφόπλισε τον Πέτρο και με αυτό τον τρόπο αφαίρεσε το όπλο από κάθε στρατιώτη». Ο Ιουστίνος προχωράει ακόμα περισσότερο: «ένας αυτοκράτορας δεν μπορεί να είναι χριστιανός, ενώ ένας χριστιανός δεν μπορεί να είναι ποτέ αυτοκράτορας». Ο άγιος Ιππόλυτος στο έργο του αποστολική παράδοση είναι παραπάνω από σαφής: «Ένας στρατιώτης, που εκτίει τη στρατιωτική του θητεία σε ένα διοικητή, δεν πρέπει να εκτελεί θανατικές καταδίκες... όποιος θέλει να βαπτιστεί χριστιανός και χρησιμοποιεί το σπαθί ή φοράει την πορφύρα πρέπει να παραιτείται ή να τον καθαιρούν από το αξίωμά του». Τέλος, ο Μαξιμιλιανός αρνείται να κάνει τη στρατιωτική του θητεία: «Δεν θα υπηρετήσω τον κόσμο αλλά το Θεό μου ως στρατιώτης». Εκτελείται από τον ανθύπατο της μονάδας του και πιθανότατα αγιοποιείται. Για κακή του τύχη, τα χρόνια μετά από το διάταγμα των Μεδιολάνων οι αντιρρησίες συνείδησης διαγράφονται από τα εορτολόγια και τη θέση τους παίρνουν στρατιωτικοί άγιοι, όπως ο Δημήτριος και ο Γεώργιος.

Η σύνοδος της Αρελάτης, που ακολουθεί λίγα χρόνια αργότερα, αφορίζει όλους τους χριστιανούς που είχαν λιποτακτήσει, κάνοντας κυριολεκτικά στροφή 180 μοιρών... Ο Λακτάντιος, Πατέρας και ιστοριογράφος, είναι κλασικό παράδειγμα της μεταστροφής στην πολιτική της Εκκλησίας. Πριν το 313μ.Χ., για την ακρίβεια το... 312 γράφει: «η θρησκεία πρέπει να προστατευτεί με αυτοθυσία και όχι με δολοφονίες, με υπομονή και όχι με φρικαλεότητες... Εάν θέλετε να υπερασπιστείτε τη θρησκεία χύνοντας αίμα και βασανίζοντας, τότε δεν την προστατεύετε, αλλά την στιγματίζετε και την ατιμάζετε». Μετά την εύνοια που του παραχώρησε ο Κωνσταντίνος όμως, διορίζοντάς τον αυτοκρατορικό ιστοριογράφο μαζί με το διαβόητο Ευσέβιο, άλλαξε τροπάριο. Στις πραγματείες του divinae institutiones, που εκδίδονται το 314, υμνεί τον αυτοκράτορα και εγκωμιάζει τον πόλεμο για την πατρίδα, χαρακτηρίζοντάς τον «μια ιδιαίτερα επιτυχημένη υπηρεσία», ενώ βλέπει το Χριστιανισμό ως «αιματηρό αγώνα ανάμεσα στο καλό και το κακό». Άλλοι μεταγενέστεροι Πατέρες της Εκκλησίας ακολουθούν πανομοιότυπη πορεία. Ο Αμβρόσιος διδάσκει πως «η γενναιότητα στον πόλεμο αποτελεί δείγμα εντιμότητας και ανθρωπισμού, καθώς ο πολεμιστής προτιμά να πεθάνει παρά να υποδουλωθεί... προστατεύοντας την πατρίδα από τους βάρβαρους». Ο Αυγουστίνος επιβεβαιώνει πως «ο στρατιώτης είναι άνθρωπος θεάρεστος», ενώ ακόμα και ο φιλειρηνικός Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξυμνεί την «αξιοθαύμαστη πράξη της αυτοθυσίας».

Για τη σύγχρονη εποχή δεν έχω να πω πολλά, καθώς τα... μαργαριτάρια των ιεραρχών, οι οποίοι συχνά συνδέονται με ακροδεξιές μιλιταριστικές παραφυάδες, είναι πασίγνωστα. Ενδεικτικά παραθέτω κάποιες αλυτρωτικές κορώνες του τέως Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου: «Από την πλευρά της Ανατολής εκπηγάζει μια απειλή που δεν έχουμε όσο πρέπει συνειδητοποιήσει... Από το Βορρά ο πανσλαβισμός δεν έχει παραιτηθεί από τα σχέδιά του εναντίον μας. Τέλος από Δυτικά μας απειλεί ο δυτισμός, δηλαδή ο δυτικός τρόπος ζωής που είναι ένα συνονθύλευμα υλισμού και καταναλωτισμού.» Επίσης: «Αντίσταση σε κάθε κακό, αντίσταση σε καθετί που δεν είναι χριστιανικό, που δεν είναι ορθόδοξο, που δεν είναι ελληνικό. Το Κράτος, η Εκκλησία και όλοι οι φορείς, πρέπει, επιτέλους να αναλάβουμε τις ευθύνες μας». Για το τέλος: «Επειδή δεν είμαστε Γερμανοί ούτε Γάλλοι ούτε πολύ περισσότερο Άγγλοι, αλλά ανδροπρεπείς Έλληνες, είμαστε ορθόδοξοι Χριστιανοί»... Ουδέν σχόλιον!!

Ποιο είναι λοιπόν το συμπέρασμα; Ότι ο Χριστιανισμός από θρησκεία της αγάπης έχει μεταμορφωθεί σε φανατικό και αιμοδιψή κήρυκα του πολέμου, εναντίον οποιουδήποτε «σκοτεινού και διαβολικού εχθρού». Έχει στηρίζει ηθικά και υλικά χιλιάδες βιαιοπραγίες από την ίδρυσή του, ξεπερνώντας χωρίς αμφιβολία το μισητό Ισλάμ, το οποίο (κακώς) θεωρούμε ως την κατεξοχήν πολεμική θρησκεία. Όποιος υποστηρίζει το αντίθετο, καλά θα κάνει να σκεφτεί λίγο παραπάνω... Αν το μελετήσει καλά ίσως αρχίσει να αναθεωρεί...

Δείτε επίσης:

• http://www.roman-emperors.org
• http://www.gospel.gr
• http://www.iospress.gr/issues/church.htm