Ο λαϊκιστης Λάκης και η αντιφατική «ακαδημαϊκή Αριστερά»

Σήμερα παρουσιάζω ένα κείμενο που περισσότερο έχει σκοπό να προβληματίσει, παρά οτιδήποτε άλλο. Κεντρικό -προς προβληματισμό- θέμα είναι η τεράστια ασυμφωνία ανάμεσα στις ιδέες που διακηρύττουν και στον τρόπο που ζουν πολλοί σημερινοί αριστεροί. Αναφέρομαι στη μερίδα αυτή των ανθρώπων που, ενώ αυτοπροσδιορίζονται πολιτικά ως «αριστεροί», κατακρίνοντας διαρκώς και με οξύτητα την καθεστηκυία τάξη, στην πραγματικότητα ανήκουν στην κοινωνική ελίτ και δε φαίνεται οτι έχουν καμία πρόθεση να παραιτηθούν των προνομίων τους. Πιστεύω πως ένα από τα πλέον κατατοπιστικά παραδείγματα αποτελεί ο γνωστός σε όλους μας κωμικός, Λάκης Λαζόπουλος. Παραθέτω στη συνέχεια αποσπάσματα ενός σχετικού άρθρου του Άρη Δημοκίδη, από τη Lifo της 01/04/10, το οποίο ασκεί γενικότερη κριτική στο Λαζόπουλο:

Παλιότερα λάτρευα το Αλ Τσαντίρι, τώρα πια όμως ο Λαζόπουλος θυμίζει πολιτικό σχολιαστή/ πολιτευτή με πιο έξυπνα λογοπαίγνια. Μιλά κυρίως για τους αδύναμους (κι ας δήλωσε ο Ψινάκης οτι ποτέ δεν τον άκουσε να μιλά γι' αυτούς στα γιοτ των πλουσίων). Οι πιο προβλέψιμες στιγμές της ρουτίνας του είναι όταν τον πιάνει η απελπισία, την οποία πετυχημένα μεταδίδει και σε μας: «Κυρία μου, το ξέρω, σε χτυπάνε από παντού, είσαι σε ένα τούνελ, όπου και να πας τοίχος, έτσι όπως μας έχουν κάνει δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε, ζητάμε λίγο αέρα. ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΟΥΜΕ!»...

Όταν η γκρίνια τελειώσει, μπαίνουν κλιπάκια ενός τηλεοπτικού γιατρού, που λέει σόκιν χαζομάρες (με την ελπίδα να τον παίξει ο Λαζόπουλος) ή της Μπεζαντάκου να πέφτει από άλογα (με την ελπίδα να την παίξει ο Λαζόπουλος). «Δες, κυρία μου, με τι ασχολούνται», λέει κάθε τόσο απελπισμένος, «εδώ ο κόσμος καίγεται και δες με τι ασχολούνται». Εννοείται πως αυτή είναι μονάχα η εισαγωγή, που στην πραγματικότητα υπονοεί: «Τώρα θα ασχοληθώ κι εγώ μ' αυτά». Και ασχολείται. Σχεδόν όσο μια κουτσομπολίστικη εκπομπή και από αυτή την άποψη θυμίζει λίγο σεμνότυφο θείο που ξεφυλλίζει με λαχτάρα το «Playboy», κάνοντας ταυτόχρονα «τσκ τσκ» για τα αίσχη που βλέπει...

Στο δεξί μέρος της οθόνης κλιπάκια με απελπισμένες γιαγιάδες που ουρλιάζουν στις λαϊκές αγορές ή με παππούδες που σχολιάζουν την κρίση με αστείες θυμοσοφίες. Στο αριστερό μέρος της οθόνης ο Λάκης κουνάει το κεφάλι του θλιμμένος (αν οι γιαγιάδες είναι απελπισμένες) ή ξεκαρδίζεται (αν οι παππούδες λένε κάποιο σόκιν οικονομικό υπονοούμενο). Καλά τα λένε όλοι, δεν αντιλέγω, αυτή η μανιέρα όμως... Έπειτα πάμε στους απεργούς, στους οποιουσδήποτε απεργούς που έχουν πάντα δίκιο - άλλωστε, σύμφωνα με το Λαζόπουλο, δεν υπάρχει απεργός, ή νέος άνθρωπος, που να μην έχει δίκιο...

Προς το τέλος, αρχίζει η δραματική ρουτίνα: θλιμμένη μουσική, δυσάρεστες ειδήσεις, συγκινητικά ανέκδοτα, κάποια τραγική μπαλάντα. Και κατόπιν ο ηθοποιός ερμηνεύει (και ζωντανεύει τα λόγια από) κάποιο γράμμα φυλακισμένου, κάποιο email νέου ανθρώπου που δεν αντέχει άλλο τη σήψη γύρω του και, αν είμαστε πολύ άτυχοι, κάποια επιστολή του Μίκη Θεοδωράκη για τους εθνομηδενιστές που θέλουν να μας καταστρέψουν...

Ο λαοφιλής αλλά και λαϊκιστής Λάκης φωνάζει, ωρύεται, χοροπηδάει, χτυπιέται, γενικά καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να υποστηρίξει τα συμφέροντα των πολλών. Μόνο στα λόγια όμως, καθώς οι πράξεις και ο τρόπος ζωής του δείχνουν να τον διαψεύδουν. Θα αναφερθώ επιγραμματικά στα 170.000 ευρώ που ζητάει ανά επεισόδιο, την πολυτελή βίλα του στο Ψυχικό, την καινούρια στην Πάρο, το διαβόητο πάρτι στο κότερο, τους εκλεκτούς φίλους του της «υψηλής κοινωνίας». Ακόμα χειρότερα, έχει έρθει πολλάκις στο παρελθόν σε σύγκρουση με τους καναλάρχες για το θέμα της αμοιβής του και έχει απειλήσει οτι θα φύγει από τον Alpha αν η νέοι ιδιοκτήτες δεν σεβαστούν τους όρους του.

Από την άλλη, έχει σταθεί (λεκτικά) στο πλευρό των εργαζομένων στην Ολυμπιακή και στον Alpha, που κινδύνευαν με απόλυση. Παρουσίασε τους ένστολους πιλότους και συνοδούς της Ολυμπιακής στην εκπομπή του τόσο, ώστε να φανεί οτι ενδιαφέρεται, αλλά όχι υπερβολικά πολύ, για να μην ξοδευτεί ο πολύτιμος τηλεοπτικός χρόνος. Στο τέλος τους προσέφερε το δώρο του, τα... δικαιώματα για να παίζουν δωρεάν το Αλ Τσαντίρι και τους Δέκα Μικρούς Μήτσους στα αεροσκάφη του «εθνικού μας αερομεταφορέα», λέγοντας μάλιστα «αυτό μπορώ να δώσω, αυτό δίνω»!

Η ιστορία με τους εργαζόμενους στον Alpha είναι ακόμα τραγικότερη. Αρχικά άκουσε την εκπρόσωπό τους, μια μεσήλικη κυρία που εκλιπαρούσε τη νέα διοίκηση να μην προβεί σε απολύσεις και να μη μειώσει το μισθό όσων παίρνουν 1000€ το μήνα, γιατί πολύ απλά δεν τα βγάζουν πέρα. Αμέσως μετά, ο Λάκης συμφώνησε γνέφοντας καταφατικά με την πρότασή της, δηλαδή να περικοπούν οι μισθοί των “golden boys” του σταθμού, στην περίπτωση που θεωρηθεί αναγκαίο να ελαττωθούν τα έξοδα. Και γιατί άλλωστε να μη μειωθούν οι μισθοί των λαομίσητων golden boys που κερδίζουν 50.000€ το μήνα, αφού αν o μισθός τους μειωθεί σε 40.000€, θα σωθούν από την απόλυση δέκα χαμηλόμισθοι των 1.000€ για κάθε golden boy. Ο Λαζόπουλος όμως, που παίρνει 680.000€ το μήνα, δεν έπρεπε να προσφερθεί να μειώσει τις απαιτήσεις του με τον όρο να μη γίνουν απολύσεις; Εδώ, όπως φαντάζεστε, έκανε το κορόιδο και δεν μίλησε...

Πολλοί θα υποστηρίξουν οτι δεν είναι αναγκαίο να είναι κάποιος φτωχός για να πιστεύει στην κοινωνική δικαιοσύνη και να υποστηρίζει τους αδύνατους. Απεναντίας, ένας άνθρωπος του μόχθου, που εργάζεται όλη την ημέρα απλά για να επιβιώσει, δεν έχει ούτε το χρόνο ούτε τη διάθεση να ασχοληθεί με βαθύτερους κοινωνικο-πολιτικούς προβληματισμούς, οπότε η τριβή με τέτοιου είδους θέματα προϋποθέτει μια σχετική άνεση χρόνου και οικονομικών πόρων. Διαφέρει όμως ριζικά το να διαθέτεις μια οικονομική άνεση με το να ανήκεις στις ίδιες ελίτ που υποτίθεται οτι στηλιτεύεις. Είναι ασυμβίβαστο να είναι κάποιος θιασώτης του «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του» και να κερδίζει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, ενώ αμέτρητοι «συνεργάτες» του, μπροστά και πίσω από τις κάμερες, να αμείβονται με πενταροδεκάρες. Είναι το ίδιο υποκριτής με το μητροπολίτη, ο οποίος εξ άμβωνος κηρύττει την πενία και την ελεημοσύνη, ενώ στην πράξη ζει ζωή χαρισάμενη, αδιαφορώντας για την εξαθλίωση που είναι παντού τριγύρω του.

Γιατί όμως κάποιος να συμπεριφέρεται τόσο υποκριτικά; Για να γίνει αρεστός στον κόσμο; Για να εξιλεωθεί από τις τύψεις που έχει επειδή ανήκει στους προνομιούχους; Επειδή γνωρίζει οτι αυτά που ζητάει δεν πρόκειται ποτέ να εφαρμοστούν; Απαντήσεις στο, ομολογουμένως, δύσκολο αυτό ερώτημα ίσως μας δώσει το ακόλουθο κείμενο από το βιβλίο «Η μαριονέτα και ο νάνος», του αριστερού φιλοσόφου και ψυχαναλυτή Slavoj Zizek (σελ. 69-70):

Στην καθημερινή μας ζωή (προσποιούμαστε οτι) επιθυμούμε πράγματα που δεν τα επιθυμούμε πραγματικά, έτσι ώστε, τελικά, το χειρότερο πράγμα που μπορεί να μας συμβεί είναι να πάρουμε αυτό που «επίσημα» επιθυμούμε... Όταν, για παράδειγμα, «ριζοσπάστες» ακαδημαϊκοί απαιτούν πλήρη δικαιώματα για τους μετανάστες και το άνοιγμα των συνόρων, γνωρίζουν άραγε οτι η άμεση εφαρμογή αυτού του αιτήματος, για προφανείς λόγους, θα κατέκλυε τις αναπτυγμένες δυτικές χώρες με εκατομμύρια νεοεισερχομένων, προκαλώντας έτσι τη βίαιη αντίδραση της εργατικής τάξης που θα έθετε σε κίνδυνο τις προνομιούχες θέσεις αυτών των ίδιων ακαδημαϊκών; Φυσικά και το γνωρίζουν, αλλά στηρίζονται στο γεγονός οτι το αίτημά τους δεν θα γίνει αποδεκτό – με αυτόν τον τρόπο μπορούν υποκριτικά να διατηρούν καθαρή τη ριζοσπαστική τους συνείδηση, ενώ συνεχίζουν να απολαμβάνουν την προνομιούχο θέση τους...

«Ας είμαστε ρεαλιστές: εμείς, η ακαδημαϊκή Αριστερά, θέλουμε να φαινόμαστε επικριτικοί, ενώ απολαμβάνουμε πλήρως τα προνόμια που μας προσφέρει το σύστημα. Ας βομβαρδίσουμε λοιπόν το σύστημα με μη πραγματοποιήσιμα αιτήματα: γνωρίζουμε οτι αυτά τα αιτήματα δεν θα ικανοποιηθούν, έτσι μπορούμε να είμαστε βέβαιοι οτι τίποτα δεν θα αλλάξει πραγματικά, και οτι θα διατηρήσουμε την προνομιακή μας θέση!»...

Ο Zizek στο ανωτέρω απόσπασμα μας μιλά κυρίως για την τάξη των «αριστερών ακαδημαϊκών», τα λόγια του όμως μπορούν να βρουν εύκολα εφαρμογή και στην περίπτωση ενός πλούσιου καλλιτέχνη, όπως ο Λαζόπουλος. Όσο κυνικός κι αν είναι ο λόγος του συγγραφέα, φαίνεται πως πλησιάζει πολύ την αλήθεια. Στην Ελλάδα οι «αριστεροί ακαδημαϊκοί» είναι πολυάριθμοι και εύκολα αναγνωρίσιμοι, καθώς προβάλλονται από εκπομπές στην τηλεόραση (κυρίως στην ΕΡΤ), συμμετέχουν σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με κρατική επιχορήγηση, γράφουν βιβλία στους μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους, κυριαρχούν σε πολλές πανεπιστημιακές σχολές. Έχουν δημιουργήσει μια κλίκα «διανοουμένων-ανθρώπων της τέχνης», μέσα από την οποία μπορούν να συνδυάζουν δυο φαινομενικά αντιφατικές στάσεις ζωής. Απολαμβάνουν από τη μια όλα τα προνόμια της πλουτοκρατίας, ενώ από την άλλη κατακρίνουν διαρκώς το σύστημα, έχοντας καθαρή την «αριστερή» τους συνείδηση. Και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο, που λέει ο σοφός λαός!

Σε αυτό το σημείο οφείλω να κάνω μια διευκρίνιση, για να μην παρεξηγηθούν οι προθέσεις μου. Είναι όχι απλά θετικό, αλλά ευκταίο να ανήκει κάποιος στο σύστημα, προσπαθώντας ταυτόχρονα να επιφέρει αλλαγές εκ των έσω, στο βαθμό φυσικά που μπορεί. Δεν είναι ούτε «ξεπούλημα» ούτε «προδοσία για τις ιδέες του», όσο ριζοσπαστικές και αν ήταν αυτές. Φυσιολογικά οι άνθρωποι έχουν πιο ουτοπικά όνειρα και πιο ακραίες απόψεις κατά τη διάρκεια της νεότητάς τους, ενώ καθώς μεγαλώνουν και ωριμάζουν τροποποιούν και απορρίπτουν κάποια από αυτά, προσαρμοζόμενοι στην πραγματικότητα. Η διαστροφή όμως ξεκινάει όταν η φυσιολογική αυτή μεταβολή συνοδεύεται από μια αλλοτρίωση του πυρήνα της κοσμοθεωρίας τους, με συνέπεια να βάζουν το ατομικό τους συμφέρον πάνω από όλα, αδιαφορώντας ουσιαστικά για το ομαδικό συμφέρον, είτε αυτό λέγεται γειτονιά, πόλη, κοινωνική τάξη, ανθρωπότητα...

Δείτε και:

• http://www.lifo.gr/mag/columns/2811