Κυριακή 19 Απριλίου 2009

Θρησκεία και ψυχανάλυση (μέρος 3ο)

Σήμερα, ανήμερα της γιορτής της ανάστασης από τους χριστιανούς, εγώ θα προτιμήσω να ασχοληθώ με ένα άλλο θέμα. Πιο συγκεκριμένα, θα ολοκληρώσω την τριλογία των άρθρων που ασχολούνται με την ιδιαίτερη σχέση θρησκείας και ψυχολογίας. Ο ψυχολόγος στον οποίο θα αναφερθώ είναι ο Έριχ Φρομ. Γερμανός στην καταγωγή, σπούδασε κοινωνιολογία και ψυχολογία, ενώ υπήρξε μαθητής του Φρόυντ επί σειρά ετών. Διαφοροποιήθηκε σύντομα από τις θεωρίες του δασκάλου του και ίδρυσε δική του σχολή, σε συνεργασία με τον Βίλχεμ Ράιχ και την Κάρεν Χόρνεϋ. Αν και δεν παραμέλησε την ατομική ψυχολογία, έριξε περισσότερο βάρος στις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας και την αλληλεπίδρασή των ατόμων με την ίδια την κοινωνία.


Ο Φρομ έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα της θρησκείας, αλλά το βιβλίο που συμπυκνώνει τα κύρια σημεία της θεωρίας του και στο οποίο θα αναφερθώ σήμερα είναι το «ψυχανάλυση και θρησκεία». Η βασική ιδέα με την οποία ξεκινάει είναι οτι κάθε άνθρωπος ακολουθεί ένα είδος θρησκείας. Ο ορισμός που δίνει για τη θρησκεία είναι «οποιοδήποτε σύστημα σκέψης και δράσης, που υιοθετεί μια ομάδα ανθρώπων, και δίνει στο άτομο ορισμένα πλαίσια προσανατολισμού και ένα αντικείμενο λατρείας». Ο χαλαρός αυτός ορισμός περιλαμβάνει και την προσήλωση σε μια ιδεολογία, ένα πολιτικό κόμμα ή μια αθλητική ομάδα. Αναφέρει έπειτα πως η ανάγκη για ένα πλαίσιο προσανατολισμού και ένα αντικείμενο για αφοσίωση είναι βαθιά ριζωμένη μέσα στην ανθρώπινη ύπαρξη.


Με την άποψη αυτή τείνουν να συμφωνήσουν οι οπαδοί της παραδοσιακής θρησκείας, με τη διαφορά οτι πέφτουν σε μια τεράστια αντίφαση. Ενώ ξεκινούν να αποδείξουν την καθολικότητα του θρησκευτικού φαινομένου με έναν τόσο ευρύ ορισμό για τη «θρησκεία», οι αντιλήψεις τους παραμένουν συνδεδεμένες αυστηρά μόνο με τη μονοθεϊστική μορφή της. Κοινώς, προσπαθώντας να πείσουν τον κόσμο οτι η πίστη είναι έμφυτη, συμπεριλαμβάνουν δοξασίες και ιδεολογίες όπως ο κομφουκιανισμός ή ο κομμουνισμός, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με τις μεταφυσικές προεκτάσεις του Χριστιανισμού και του Ιουδαϊσμού. Παρουσιάζουν τον πολυθεϊσμό, τον τοτεμισμό, τον ανιμισμό, αλλά ακόμα και αμιγείς ιδεολογίες σαν αυτές που προανέφερα, ως προδρόμους ή παρεκκλίσεις της «μόνης αληθινής θρησκείας» (TM) που πρεσβεύουν αυτοί.


Μια ενδιαφέρουσα θεωρία που παραθέτει ο Φρομ είναι η ανάμιξη και των παλιών θρησκειών με τις νέες που τις αντικαθιστούν. Φέρνει το παράδειγμα των Ινδιάνων της Νότιας Αμερικής, οι οποίοι αν και ασπάστηκαν τη χριστιανική θρησκεία, δεν έχουν σε καμία περίπτωση εκριζώσει τις θρησκευτικές παραδόσεις των προγόνων τους. Ο Χριστιανισμός λοιπόν αποτελεί ένα «λεπτό βερνίκι» που βρίσκεται πάνω από την παλιά θρησκεία, ενώ αναμιγνύεται μαζί της σε πολλές περιπτώσεις. Αν «ξύσουμε» την επιφάνεια ενός σύγχρονου ανθρώπου θα ανακαλύψουμε πολυάριθμες εξατομικευμένες μορφές θρησκείας. Αρκετές από αυτές μπορούν να περιγραφούν με τους αντίστοιχους θρησκευτικούς όρους, όπως προγονολατρία, τοτεμισμός, φετιχισμός, τυπολατρία, λατρεία της καθαρότητας.


Η προγονολατρία μπορεί να ανιχνευθεί σε περιπτώσεις ανθρώπων που εξιδανικεύουν σε υπερβολικό βαθμό έναν στενό τους συγγενή, συνήθως τον πατέρα ή τη μητέρα τους. Η προσκόλλησή τους σε αυτόν μπορεί εύκολα να συγκριθεί με τη λατρεία κάποιας μορφής «θεότητας» στις θρησκείες. Οι ψυχαναγκαστικές προσωπικότητες, με τις τελετουργίες για την ανακούφιση του άγχους και την εμμονή τους στους τύπους και την καθαρότητα, παρουσιάζουν πολυάριθμες μορφές ιδιωτικής λατρείας. Ακόμα, ο τοτεμισμός συναντάται σε μεγάλο βαθμό στην κουλτούρα μας. Η αφοσίωση στο κράτος, σε ένα πολιτικό κόμμα ή ακόμα και σε μια αθλητική ομάδα μπορούν να χαρακτηριστούν ως στοιχεία τοτεμισμού. Ο άνθρωπος, ο οποίος αφοσιώνεται αποκλειστικά σε ένα κόμμα ή μια ομάδα και έχει ως μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους, δε διαφέρει στο ελάχιστο από τον πρωτόγονο που λατρεύει το τοτέμ της φυλής του.


Μια ακόμα χρήσιμη παρατήρηση που κάνει ο Φρομ στο βιβλίο του, είναι ο διαχωρισμός των θρησκειών σε εξουσιαστικές και ανθρωπιστικές. Οι πρώτες βασίζονται στην πίστη οτι ο άνθρωπος ελέγχεται από ανώτερες δυνάμεις, οι οποίες εξουσιάζουν τη ζωή του και αξιώνουν από αυτόν λατρεία και υποταγή. Το βασικό στοιχείο των εξουσιαστικών θρησκειών είναι οτι η αιτία της υπακοής σε κάποιους κανόνες δεν πηγάζει από την αγάπη ή τη δικαιοσύνη της θεότητας, αλλά από την ικανότητά της να εξουσιάζει και να ασκεί έλεγχο στους ανθρώπους. Θρησκείες αυτής της μορφής είναι ο Ιουδαϊσμός, ο Χριστιανισμός και ο Ισλαμισμός, αλλά και ορισμένες «κοσμικές», όπως ο ναζισμός ή ο σταλινισμός. Στην εξουσιαστική θρησκεία ο Θεός είναι το σύμβολο της υπέρτατης δύναμης και ισχύος, ενώ ο άνθρωπος παραμένει ολότελα αδύναμος. Με ανάλογο τρόπο, ο Φύρερ, ο «Πατέρας του λαού», η Φυλή ή η σοσιαλιστική Μητέρα Πατρίδα γίνονται αντικείμενα λατρείας και σύμβολα εξουσίας και ισχύος.


Αντίθετα, η ανθρωπιστική θρησκεία τοποθετεί στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τη δύναμή του. Ο στόχος του είναι να αναπτύξει τη δύναμή του στον ανώτερο δυνατό βαθμό και όχι την αδυναμία του. Οφείλει να καλλιεργήσει τη δύναμη της αγάπης, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους γύρω του. Πρέπει να συνειδητοποιήσει την αλήθεια για τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του και να διακατέχεται από ηθικούς κανόνες, οι οποίοι θα τον οδηγήσουν σε αυτούς τους στόχους. Παραδείγματα ανθρωπιστικών θρησκειών είναι σύμφωνα με το Φρομ ο Βουδισμός, ο Ταοϊσμός, οι διδασκαλίες του Σωκράτη, του Σπινόζα, κάποιων προφητών, ο ορθολογισμός της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά και ορισμένες «αιρέσεις» της χριστιανικής και ιουδαϊκής θρησκείας. Πολύ συχνά μια θρησκεία περιλαμβάνει τόσο εξουσιαστικά όσο και ανθρωπιστικά στοιχεία, με πρώτο και καλύτερο τον σύγχρονο Χριστιανισμό. Όπως υποστηρίζει λοιπόν ο Φρομ, καθήκον του ψυχαναλυτή είναι να αναγνωρίζει τις εξουσιαστικές και ανθρωπιστικές θρησκευτικές πεποιθήσεις του ασθενή του, να προσπαθεί να εκριζώσει τις πρώτες και να ενισχύει τις δεύτερες, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν θετικά στην βελτίωση του ατόμου και της κοινωνίας.


Η προσωπική μου άποψη τείνει να ταυτιστεί με πολλές από τις ιδέες του Φρομ, αν και σε μερικά σημεία έχω τις διαφωνίες μου. Συμφωνώ με τη θέση πως κάθε άνθρωπος έχει το δικό του σύστημα προσανατολισμού και αφοσίωσης, με τη διαφορά οτι εγώ θα το ονόμαζα «κοσμοθεωρία» και όχι θρησκεία όπως ο Φρομ. Με τον όρο θρησκεία συνήθως εννοούμε ένα σύστημα πεποιθήσεων και αξιών που βασίζεται σε μεταφυσικές προεκτάσεις, οι οποίες απουσιάζουν εντελώς από ιδεολογίες όπως ο κομμουνισμός ή ο φασισμός. Η επιθυμία να αποτελεί μέρος μιας ομάδας και να έχει ένα πλαίσιο ερμηνείας του κόσμου είναι πιθανότατα έμφυτη στο μέσο άνθρωπο. Προσοχή όμως, δε θεωρώ ως έμφυτο το θρησκευτικό αίσθημα με τη στενή έννοια, αλλά την προσήλωση σε ένα «πλαίσιο». Αυτό το πλαίσιο είναι η προσωπική κοσμοθεωρία του καθενός μας, από την αθεΐα και τον υλισμό, μέχρι τη λατρεία του Ολυμπιακού ή του ΚΚΕ.


Η θεωρία του «λεπτού βερνικιού», το οποίο καλύπτει τα στοιχεία των παλιότερων θρησκειών, δείχνει οτι ο Φρομ μελέτησε εκτεταμένα πολλές δοξασίες ανά τον κόσμο. Ένα... εγχώριο παράδειγμα που αποδεικνύει την ορθότητα του συλλογισμού του είναι αυτό των αγίων-προστατών. Μετά την προγονολατρία και τη λατρεία των ηρώων της προϊστορικής εποχής, εγκαταστάθηκε η οργανωμένη πολυθεΐα. Σε όλες τις περιπτώσεις αυτές, υπήρχαν ήρωες ή θεοί που προστάτευαν συγκεκριμένα επαγγέλματα και θεσμούς, όπως ο Ποσειδώνας για τους ναυτικούς ή ο Άρης για τους πολεμιστές. Αργότερα, ο Χριστιανισμός απλά αντικατέστησε αυτούς τους θεούς-προστάτες με τους δικούς του αγίους, για παράδειγμα το Νικόλαο για τους ναυτικούς και το Γεώργιο για τους στρατιώτες.


Ακόμα, ο διαχωρισμός των θρησκειών σε εξουσιαστικές και ανθρωπιστικές είναι ευφυής. Πιο χρήσιμη είναι η διαπίστωση πως μέσα στην ίδια θρησκεία μπορεί να συνυπάρχουν και τα δύο στοιχεία, τα οποία μπορεί να είναι ακόμα πιο ενισχυμένα σε συγκεκριμένες τάσεις-αιρέσεις. Η ανθρωπιστική «θεολογία της απελευθέρωσης» στη Λατινική Αμερική, αλλά και τα εξουσιαστικά σε αρρωστημένο βαθμό κηρύγματα πολλών μοναχών είναι κατατοπιστικά παραδείγματα. Σε αυτό το σημείο νομίζω είναι δόκιμο να αναφέρω ένα συχνό δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι ψυχαναλυτές. Δε γνωρίζουν αν πρέπει να ενθαρρύνουν ή να προσπαθήσουν να εκριζώσουν τις έντονες θρησκευτικές πεποιθήσεις πολλών ασθενών τους. Η άποψή μου είναι οτι κάθε περίπτωση είναι σωστό να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα. Αν οι θρησκευτικές απαγορεύσεις που έχει ενσωματώσει ο ασθενής είναι πολυάριθμες, εξουσιαστικές και εμποδίζουν την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, τότε είναι καλό να αποκαλύπτεται η φύση τους και να γίνεται προσπάθεια να εγκαταλειφθούν. Αν όμως κάποια ανθρωπιστικά στοιχεία τον βοηθούν να αντιμετωπίζει καλύτερα τα προβλήματά του, να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να νοιάζεται για τους άλλους, ίσως η καλύτερη λύση να είναι η ενίσχυσή τους από τον ψυχαναλυτή.

19 σχόλια:

Άθεος είπε...

Έγραψες την τριάδα των σημαντικότερων ψυχολόγων που εμφανίσθηκαν και καθοδήγησαν όλους τους επόμενους. Σαφώς ο μεγαλύτερος όλων ήταν ο Φρόιντ που για τον Έριχ Φρομ ήταν πρότυπο, μαζί με άλλους δυο κορυφαίους (ένα φιλόσοφο και ένα φυσικό) που συχνά αναφερόταν στα βιβλία του: τον Μαρξ και τον Αιστάϊν!
Αυτοί οι τρεις, πίστευε ο Έριχ Φρομ, άλλαξαν την πορεία ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Ωραία παρουσίασες σε γενικές γραμμές τα τρία άρθρα. Μόνος το έκανες… ή έβαλε το χέρι και η Μ.;
Εύχομαι η σουβλακοθεραπεία να άφησε χώρο και για λίγο κοκορέτσι το Πάσκουα των ελλήνων!
Να είστε καλά!

bill είπε...

διαβασα το αρθρο σου.Δεν εχω διαβασει εριχ φρομ μονο φρουντ και βιλμεντ ραιχ(το ακου ανθρωπακο ειναι καταπληκτικο) παντως συμφωνω στα περισσοτερα που γραφεις. Αυτο που κανει να χαιρομαι ειναι οτι δεν ειμαι μονος και οτι υπαρχουν πολλοι σαν και εμενα,ειδικα ο αθεος μου ειναι πολυ συμπαθης.Απο 15 ετων(τωρα ειμαι 52)ειχα καταλαβει οτι αυτη η χωρα δεν εκανε για εμενα δεν ειχα και δεν εχω καμια σχεση με τον τροπο που ζουν σκεπτονται οι ελληνες και γι αυτο και υποφερω σε αυτην την χωρα,και το κακο ειναι οτι πηγαινει συνεχεια πισω με εκτημηση billtaxi

Tyler Durden είπε...

η παρουσίαση των κοσμικών ιδεολογιών με θρησκευτικούς όρους είναι αρκετά σωστή ανάλογα με το τι βάρος θα δώσεις στα όποια κοινά τους στοιχεία.

Και οι δυο μορφές έχουν θεμελιώδεις ομοιότητες σε βιολογική βάση τα λεγόμενα ωκεάνεια αισθήματα, είτε μέσω μυστικιστικών εμπειριών, είτε απλώς μέσα από διάφορα κοσμικά τελετουργικά (παρελάσεις, ομιλίες των "Ηγετών"). Δεν θα έβγαζα έξω και τον ποδοσφαιρικό οπαδισμό, μια και εκεί εμφανίζεται αυτό το φαινόμενο της ψυχοσωματικής εκτόνωσης ή έπαρσης.

Ολες αυτές οι μορφές μοιράζονται και σχεδόν ταυτόσημο λεξιλόγιο που δεν είναι απλώς μεταφορικό: ΠΑΟΚ Θρησκεία, Θρύλος, Ηγέτης-Πατέρας που υποτίθεται όλα τα μαθαίνει και τα ξέρει (μέσω των μυστικών υπηρεσιών, κλπ, ατιπαλότητα (καθορισμός του πιστού οπαδού μέσω της ύπαρξης αντίπαλου/εχθρού της πίστης/ιδεολογίας/ομάδας).

Για να μην αναφέρω και τα ιδεώδη περί λυτρωτικών οραμάτων στο μέλλον (αταξική κοινωνία, πρόοδος, καθαρότητα φυλής, κλπ).

Οι ομοιότητες είναι πάρα πολλές, μάλιστα μπορώ να σου πως ότι λιγότερες διαφορές έχουν οι παλιές παγανιστικές/ανιμιστικές μορφές λατρείας με τις μονοθείστικές, παρά αυτές οι κοσμικές με τις μονοθειστικές. Αλλωστε είναι μορφώματα που γεννήθηκαν και εξελίχθηκαν κάτω από την σκέπη και ολοκληρωτική κυριαρχία του μονοθεϊσμού και το νόμο που μπορούν να κάνουν εναντίον του είναι να σβήσουν την επιφανειακή μπογιά του αντικαθιστώντας την με πολιτικη ιδεολογία, με αθλητισμό,

ή και την επιστήμη ακόμα, η οποία δείχνει να επιζητάει σήμερα μια τέτοια θέση. Αλλά αυτό το τελευταίο είναι άλλο μεγάλο κεφάλαιο, που ξαναβάζει από το παράθυρο αυτό που υποτίθεται διώχνει από την πόρτα.

Ανορθόδοξος είπε...

Φίλε άθεε
Χαίρομαι που σου άρεσαν τα άρθρα μου. Ο καθένας από τους μεγάλους αυτούς επιστήμονες είδε το θέμα από μια λίγο διαφορετική σκοπιά, οπότε ήταν σκόπιμο να τους παρουσιάσω και τους τρεις. Η Μ. με βοήθησε πνευματικά, με τις συζητήσεις και τις αναλύσεις που κάναμε!

Φίλε Bill
Ούτε εγώ ήξερα τον Φρομ μέχρι πρόσφατα, αλλά αφότου διάβασα εντυπωσιάστηκα! Όσο για το άλλο θέμα που θίγεις, η Ελλάδα σίγουρα δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται στις ειδήσεις και τα μεσημεριανάδικα...

Φίλε Tyler
Πολύ σωστή η ανάλυσή σου. Πρόσφατα γνώρισα τόσο κάποιους εθνικιστές, αλλά και κάποιους φανατικούς οπαδούς ομάδων και κατάλαβα οτι οι διαφορές μεταξύ τους, όσο και μεταξύ αυτών και των «πιστών χριστιανών» είναι ελάχιστες...

akrat είπε...

πω πω έφυγα από τα μπλογκ και βλέπω ότι έχασα πράγματα και θάματα... Το βράδυ έχω μελέτη...

Tyler Durden είπε...

καλά είναι να ρίξεις και μια ματιά σε δουλειές του Βίλχελμ Ράιχ, πχ Η μαζικη ψυχολογια του Φασισμού, ο Αιθέρας ο Θεός και ο ΔΙάβολος, Η λειτουργία του Οργασμού. Αν και δυσνόητος αν δεν πιάσεις γρήγορα το σκεπτικό του, μερικά πιστεύω ότι είναι κατανοητά και διαφωτιστικά για όλους

Ανώνυμος είπε...

Τέτοια βιβλιαράκια να διαβάζετε ώστε να έχετε καλύτερη οπτική και να γίνετε καλύτεροι άθεοι ;)
Πρέπει να γίνουμε και εμείς λιγουλάκοι πρωτότυποι και πρωτοπόροι διότι καλοί όλοι αυτοί οι βοηθούντες την προαγωγή της έρευνας περί θείου αλλά όχι πανάκεια.
Υπάρχει κατά τη γνώμη μου ένα προβληματάκι με τον Χριστιανισμό.Η θρησκεία αυτή κατέχει δεσπόζουσα θέση στον κόσμο μας και στις συνειδήσεις των ανθρώπων έστω και περιορισμένης πίστης.
Ίσως αυτά τα 2 στοιχεία να επιδρούν σε αυτό που θα γράψω.
Έχω παρατηρήσει σε άπιστους(να διαβαστεί χωρίς αρνητικό χρωματισμό παρακαλώ) που ομιλούν κατά του Χριστού(βρισιές,αρνητικές εκφράσεις,αθειστικές θέσεις) πως διάφορα αρνητικά τους συμβαίνουν όπως ψυχικές ασθένειες,σωματικές ασθένειες,άσχημη συμπεριφορά στον κοινωνικό τους περίγυρο και γενικά παρατηρώ μια έλλειψη ηρεμίας και ισορροπίας η οποία ακόμη και σε πρόσωπα που προσέχουν τον αθειστικό τους λόγο είναι εμφανής.Έστω και ελαφρά λύπη φαίνεται να τους συνοδεύει.
Νομίζω πως το ίδιο φαινόμενο συνέβαινε παλαιότερα με το θεό Διόνυσο για παράδειγμα αλλά και με άλλους θεούς.
Αυτή η παρατήρηση αν θεωρηθεί ως βάση για σκέψεις,και υποθέτωντας προσωρινά πως υπάρχει σχέση αιτίας αιτιατού, θα με ενδιέφεραν οι σκέψεις σας επί του θέματος.Παρακαλώ να αναφέρετε τις διερευνήσεις σας και να προσπαθήσετε να στηρίξετε αυτή τη σχέση αιτίας αιτιατού έστω και αν δεν την πιστεύετε.Με άλλα λόγια αν υπάρχει πράγματι τέτοια σχέση(πχ.εκφράζω απορριπτική θέση για το θείο και κάτι αρνητικό μου συμβαίνει έστω και διαφοροποιήσιμο από προσωπικότητα σε προσωπικότητα) τότε τι υπάρχει πίσω από αυτή;Γιατί συμβαίνει;

aeroxeimarros είπε...

Εάν δέχεσαι προτάσεις άρθρων, θα έλεγα πως ένα καλό,επίκαιρο ιστορικό θέμα είναι τα πρώτα χρόνια των χριστιανών. Το θεωρώ σημαντικό διότι πολλοί εξ αυτών με περηφάνια μιλούν για αυτά τα μαρτυρικά και δύσκολα χρόνια το να πιστεύεις στον Χριστό κ.α. Θα ήθελα λοιπόν επιτέλους να γραφεί ότι ο λόγος δεν ήταν ότι πίστευαν τον Χριστό αλλά επειδή στην αρχή θεωρούνταν άθεοι διότι εισήγαγαν μια νέα μορφή θεότητας(ενσάρκωση κλπ) και δεύτερον μαζί μ'αυτούς μαρτυρούσαν κι άλλες λατρείες όπως επίσης και οι άθεοι...

Συγγνώμη για το άσχετο του θέματος...

bill είπε...

αγαπητε φιλε ανωνυμε πως ειναι δυνατον να σου λεει ο θεος σου μην το κανεις αυτο γιατι εαν το κανεις θα σε στειλω στην κολαση αλλα σε αγαπαω.πιστος σημαινει σκυλος ευχομαι να καταλαβες τι ενοοω.ευχομαι να βγαλεις τα καγκελα που εχεις πανω σου και να δεις την αλιθηνη ζωη με εκτημηση billtaxi

Ανορθόδοξος είπε...

Φίλε akrat
Καλωσήρθες και πάλι στα σχόλια της «Α.Π.». Μας έλειψες!

Φίλε Tyler
Τον έχω υπόψη μου και όταν βρω χρόνο θα κοιτάξω τα βιβλία του που μου προτείνεις.

Φίλε αεροχείμαρρε
Όπως έχεις παρατηρήσει, τα ιστορικά άρθρα είναι από τα αγαπημένα μου. Θα ασχοληθώ κάποια στιγμή και με το θέμα που προτείνεις, αν και στο μεταξύ έχω κάποια άλλα στο μυαλό μου, με τα οποία θα ασχοληθώ πρώτα.

aeroxeimarros είπε...

Αν θέλεις,κάνε κανένα σχόλιο και στο δικό μου μπλόγκ ή κάνε καμία πρόταση!

πετρούλα είπε...

Για να πω την αλήθεια, όταν διάβασα τον τίτλος της σειράς αναρτήσεων περίμενα να διαβάσω μια ανάλυση για τις ανακρίβειες που περιέχει το βιβλίο "ορθόδοξη ψυχοθεραπεία" γραμμένο από κάποιον ιερομόναχο. Αυτό που διάβασα ωστόσο είναι πολύ καλύτερο! ΠΟλύ ωραία ανάλυση και μιλάω και για τα τρία μέρη. Και πιστεύω ότι ηταν όσο χρειαζόταν για ένα θεματικό μπλογκ δηλαδή αρκετή ανάλυση αλλά όχι σε κουραστικό βαθμό. (κάτι παραπάνω θα ήταν σα διατριβή)

Ακόμα μία φορά τα συγχαρητήρια μου!

Ανορθόδοξος είπε...

Φίλε αεροχείμαρρε
Θα περάσω αμέσως!

Προς όλους: δεν περνάω συχνά από τα blog σας όχι από αδιαφορία ή περιφρόνηση, αλλά καθαρά λόγω φορτωμένου προγράμματος, εξαιτίας της εργασίας μου.

Φίλη Πετρούλα
Το βιβλίο που αναφέρεις δεν το γνωρίζω και μάλλον είναι ανάξιο λόγου... Χαίρομαι πάντως πολύ που σου άρεσε το αφιέρωμά μου στη σχέση θρησκείας και ψυχανάλυσης.

πετρούλα είπε...

Ναι προφανώς και είναι ανάξιο λόγου. Το να αποδίδει κάποιος άσχετος τις φοβίες και τα άγχη μας στο πρωπατορικό αμάρτημα και τις αμαρτίες του ανθρωπινου γένους είναι τουλάχιστον γελοίο (για να μην πω κάτι πιο βαρύ)

Ανώνυμος είπε...

Όταν κάνει κάποιος ένα σχόλιο σε ένα blog με περιορισμένο αριθμό σχολίων και το αγνοούν 2 ενδεχόμενα υπάρχουν.Πρώτο το σχόλιο είναι ανάξιο λόγου.Δεύτερο ο σκοπός του blog είναι ο μονόλογος,η αθειστική εμμονή και η προπαγάνδα.
Εγώ το πρώτο το αποκλείω.

Ανορθόδοξος είπε...

Ανώνυμε πιστέ
Το έχω ξαναπεί στο παρελθόν σε άλλον ανώνυμο (ή μήπως σε σένα;), το λέω άλλη μια φορά:

Δεν απαντάω σε μηνύματα που ασκούν κριτική χωρίς το παραμικρό λογικό επιχείρημα. Εσύ το μόνο που μας ανέφερες στο σεντόνι σου είναι πως οι «άπιστοι» είναι δύστροποι, κακοί, βρίζουν και δεν είναι ευτυχισμένοι (ενώ οι χριστιανοί...), ενώ για κάποιο λόγο τους συμβαίνουν διαρκώς άσχημα περιστατικά (στους πιστούς αντίθετα πηγαίνουν όλα πρίμα...). Τι περιμένεις να απαντήσω τώρα σε αυτό το ατράνταχτο επιχείρημα, ε;

Μπορείς να γράψεις οτι θέλεις, δεν έχω λογοκρίνει ποτέ κανένα σχόλιο. Μην περιμένεις όμως και απάντηση...

Μιχάλης Ρ. είπε...

Καλημέρα φίλε βαθυστόχαστε και ουσιώδη. Κατά τον Φρόμ οι άνθρωποι σέβονται τους νόμους όχι μόνο γιατί φοβούνται, αλλά γιατί αισθάνονται ένοχοι για την ανυπακοή τους. Το αίσθημα αυτό της ενοχής μπορεί να ξεπεραστεί με τη συγχώρεση, που μόνο η εξουσία μπορεί να δώσει. Οι συνθήκες για μια τέτοια συγχώρεση είναι: ο αμαρτωλός μετανοεί, τιμωρείται και με την αποδοχή της τιμωρίας ξαναϋποτάσσεται. Η ακολουθία: αμαρτία (ανυπακοή) - αίσθημα ενοχής – νέα υποταγή (τιμωρία) – συγχώρεση, είναι ένας φαύλος κύκλος, στο βαθμό που κάθε πράξη ανυπακοής οδηγεί σε μεγαλύτερη υπακοή..."
@Φίλε Tyler Durden έχεις δίκιο για τον Β. Ράιχ αλλά εξετάζει τα προβλήματα από άλλη σκοπιά. Θεωρεί ότι η σεξουαλική καταπίεση της κοινωνίας αποτελεί ένα αντιδραστικό θέμα που έχει μεγάλη σημασία και έτσι είναι. Αργότερα όμως και ο ίδιος με τη μορφή μάρτυρα εισήγαγε μια νέα θρησκεία.

Ανορθόδοξος είπε...

Καλημέρα και σε σένα φίλε Μιχάλη! Βλέπω οτι έχεις διαβάσει Φρομ, αλλά και Ράιχ και χαίρομαι γι' αυτό. Ελπίζω το άρθρο μου να ευαισθητοποιήσει κάποιους να ασχοληθούν με τους παραπάνω κλασικούς της ψυχολογίας.

Ανώνυμος είπε...

Έλεος! Η Ψυχανάλυση και οι βασικοί της εκπρόσωποι έχουν ξεπεραστεί εδώ και δεκαετίες. Το 'Και ως Θεοί έσεσθαι' του Φρομ και το 'Ο Μωϊσής κι η μονοθεϊστική θρησκεία' του Φρόιντ κάνουν απόλυτα σαφές γιατί ήταν ενδιαφέροντα βιβλία για την εποχή που γράφτηκαν αλλά σήμερα είναι πολύ-πολύ ξεπερασμένα. Τόσες άλλες ιδέες, πρακτικές, θεωρίες (ήδη από τη δεκαετία του '50) κι εμείς ακόμα συζητάμε για Ψυχανάλυση! Και μάλιστα για τη γνώμη της για το μόνο φαινόμενο που εμφανίζεται σε όλους τους λαούς και όλες τις εποχές: τη θρησκεία. Τι χαμένος χρόνος και τι άγνοια!