Κίνημα των αγανακτισμένων: επιτέλους ξεκίνησε!

It has to start somewhere
It has to start sometime
What better place than here
What better time than now

Rage Against The Machine, “Guerilla Radio”

Νομίζω πως αυτό το «κάτι», στο οποίο αναφέρονται οι Rage Against The Machine, έχει ξεκινήσει εδώ και λίγες εβδομάδες στο Σύνταγμα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Αναφέρομαι στο κίνημα των «αγανακτισμένων», που παρά τις ατέλειές του είναι ότι πλησιέστερο σε μαζική άμεση δημοκρατία έχουμε βιώσει. Επειδή πιθανότατα κάποιοι από τους αναγνώστες του ιστολογίου δεν είχαν άμεση επαφή με τα δρώμενα στις πλατείες της χώρας, αποφάσισα να μεταφέρω τις εμπειρίες μου από τις συνελεύσεις των αγανακτισμένων του Λευκού Πύργου στη Θεσσαλονίκη και από τη συμμετοχή μου στην προώθηση του κινήματος στις γειτονιές. Ο κυριότερος λόγος όμως για τον οποίο έγραψα αυτό το κείμενο είναι να απαντήσω στους διάφορους επικριτές του εγχειρήματος.

Θα ξεκινήσω από τις συγκεντρώσεις και τις συνελεύσεις στο Λευκό Πύργο. Το πλήθος των συγκεντρωμένων, η μαζική συμμετοχή στις συνελεύσεις, ο αυθορμητισμός των εκδηλώσεων, η αμεσότητα και η απλότητα των διαδικασιών, η πολυφωνία και η ανοχή του διαφορετικού, μου δημιουργούν την πεποίθηση ότι κάτι σημαντικό συντελείται. Παρά τον μη κομματικό χαρακτήρα του κινήματος, αρκετοί προσπαθούν να περάσουν στους συγκεντρωμένους απόψεις συγκεκριμένων πολιτικών χώρων. Δεν το βρίσκω αυτό αρνητικό, καθώς οι περισσότερες τέτοιες ιδέες αφορούν την άμεση δημοκρατία, την αυτοδιαχείριση, τα συστήματα ανταλλαγών και εθελοντισμού, την άρνηση πληρωμών, την κλιμάκωση της δράσης με συγκεκριμένους, καθαρά πολιτικούς και οικονομικούς στόχους. Ακούγονται και κάποιες πιο «πατριωτικές» φωνές, το εντυπωσιακό όμως είναι ότι τις περισσότερες φορές γίνεται πολιτισμένη συζήτηση, χωρίς διαπληκτισμούς. Κάποια ευτράπελα δεν θα μπορούσαν να λείψουν από μια τόσο μαζική κινητοποίηση, γενικά όμως επικρατεί κλίμα συνεργασίας και ομοψυχίας.

Η εμπειρία μου από την ομάδα προώθησης του κινήματος, μέσω της διανομής εντύπων στις γειτονιές, είναι εξίσου ενθαρρυντική. Οι περισσότεροι περαστικοί μας αντιμετωπίζουν θετικά, ανεξαρτήτως ηλικίας ή κοινωνικής τάξης. Πολλοί μας δηλώνουν φωναχτά τη συμπαράστασή τους, ενώ άλλοι υπόσχονται ότι θα κατεβούν κι αυτοί στο Λευκό Πύργο. Ο μη βίαιος χαρακτήρας του κινήματος φαίνεται πως το κάνει αποδεκτό σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, που σε διαφορετική περίπτωση θα δίσταζαν να συμμετάσχουν. Το πρόβλημα είναι πως από την συμπαράσταση στα λόγια μέχρι την έμπρακτη συμμετοχή έχει μεγάλη απόσταση, είναι πάντως γεγονός ότι το κίνημα εξαπλώνεται ταχύτατα, προκαλώντας φόβο στους κυβερνώντες και αμηχανία στα μικρότερα κόμματα, που δεν ξέρουν πως να χειριστούν μια τέτοια άγνωστη κατάσταση.

Θα περάσω στις επικρίσεις που δέχονται οι αγανακτισμένοι, συχνά και από αξιόλογες φωνές του διαδικτύου και των media (τις ελάχιστες που απέμειναν). Θα σχολιάσω κάθε κατηγορία ξεχωριστά, ακολουθώντας το παράδειγμα του πολύ καλού άρθρου του Νικόλα Κοσματόπουλου.

Οι αγανακτισμένοι είναι «απολιτίκ».

Αυτό είναι μια κατηγορία εκ θεμελίων σαθρή, καθώς θεωρεί δεδομένο το ότι πολιτικές απόψεις και πράξεις είναι εξ ορισμού όσες υπαγορεύονται από τα κόμματα, της Δεξιάς ή της Αριστεράς, ανάλογα με τις προτιμήσεις του κάθε επικριτή. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η πολιτική δεν είναι ούτε τέχνη, ούτε επιστήμη. Είναι άποψη για τα κοινά. Και άποψη μπορούν να έχουν όλοι, όχι μόνο οι πάσης φύσεως «ειδικοί». Μόνο και μόνο που κάποιος αποφασίζει να αφήσει τον καναπέ του και να κατεβεί στο Σύνταγμα ή το Λευκό Πύργο, αυτό αποτελεί πολιτική πράξη με όλη τη σημασία της λέξης. Επίσης, ισχύει ότι τις πρώτες μέρες ήταν διάχυτη η τυφλή οργή και η απελπισία, σταδιακά όμως το εγχείρημα οργανώθηκε και συγκεκριμένες προτάσεις άρχισαν να ακούγονται και να ψηφίζονται.

Επικρατεί «γηπεδική ατμόσφαιρα».

Μια κατηγορία που εν μέρει ευσταθεί, δεν είναι όμως ψεγάδι του κινήματος κατά τη γνώμη μου. Ο ενθουσιασμός του πλήθους, ο αυθορμητισμός των εκδηλώσεων, το μη προβλέψιμο των συνθημάτων, αποτελούν όλα ενδείξεις ότι το κίνημα είναι αυθεντικά λαϊκό, μακριά από τα ιδεολογικά στεγανά και τον γελοίο καθωσπρεπισμό των επαγγελματιών αγωνιστών. Ξέρετε, αυτούς που φωνάζουν επί 35 χρόνια τα ίδια συνθήματα, ανεξάρτητα από τις εκάστοτε συνθήκες, αυτούς που βγαίνουν στους δρόμους όταν το ορίσει το κόμμα και μόνο, θυμίζοντας συχνά νεκρική πομπή ή φαντάρους που κάνουν αγγαρεία, αυτούς που γίνονται σταδιακά άβουλοι οπαδοί μιας ολιγομελούς ελίτ, η οποία τους συμπεριφέρεται σαν να είναι ανήλικα παιδιά. Προτιμώ λοιπόν το αυθόρμητο «άντε γαμ#$^% Πάγκαλε» από τα χιλιοειπωμένα, αναιμικά και αποστειρωμένα συνθήματα του ΚΚΕ...

Δεν συμμετέχουν όλοι στις συνελεύσεις.

Αυτό είναι ακριβές, συνήθως όμως λέγεται από ανθρώπους που οι ίδιοι νοιώθουν πιο άνετα με το ρόλο του οπαδού ή του παρατηρητή, παρά του συμμετέχοντα. Να κρίνεις εκ του ασφαλούς, διυλίζοντας τον κώνωπα, είναι εύκολο. Το δύσκολο είναι να συνεισφέρεις με πράξεις και όχι με λόγια. Ακόμα και οι συγκεντρωμένοι που δεν συχνάζουν στη συνέλευση είναι για μένα πιο ενεργοί από οποιονδήποτε εκφέρει άποψη από την άνεση του σαλονιού του ή του γραφείου του. Η παρουσία και μόνο χιλιάδων ατόμων στις πλατείες αποτελεί πολιτική πράξη, περνά ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση και προσελκύει νέους αγανακτισμένους, συντελώντας στην κλιμάκωση του κινήματος.

Βλέπεις πολλές γαλανόλευκες (και καμία κόκκινη, κοκκινόμαυρη, κλπ).

Μια εσκεμμένα υπερβολική παρατήρηση, καθώς οι ελληνικές σημαίες συμπληρώνονται από ισπανικές, αργεντίνικες, αιγυπτιακές και άλλες, ενώ στη Θεσσαλονίκη οι γαλανόλευκες είναι ελάχιστες. Για όσους θεωρούν οτι το φαινόμενο αυτό είναι αμιγώς αρνητικό, να θυμίσω ότι στην Αργεντινή επέλεξαν ως σύμβολό τους τη σημαία της χώρας, κάτι που εκπροσωπούσε όλους τους εξεγερμένους, ανεξαρτήτως πολιτικών καταβολών. Κάτι παρόμοιο είχε γίνει και στο δικό μας Πολυτεχνείο, όπου αναρχικοί και κομμουνιστές ανάρτησαν από κοινού την ελληνική σημαία. Αναμφισβήτητα, ανάμεσα στους αγανακτισμένους βρίσκονται και φορείς ακροδεξιών ιδεολογιών, φετιχιστές με τη γαλανόλευκη, κάτι όμως που δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει, αλλά να μας κινητοποιήσει περισσότερο. Πολλοί παρευρισκόμενοι δεν έχουν κατασταλαγμένες πολιτικές απόψεις, είναι όμως δεκτικοί στη συζήτηση και το διάλογο. Αυτό αποτελεί πρόκληση για κάθε πραγματικό δημοκράτη, ανθρωπιστή, αριστερό να διαδώσει τις ιδέες του σε ένα πολυπληθές και δεκτικό ακροατήριο. Είναι κρίμα να αφήσουμε λίγους γραφικούς ακροδεξιούς να πάρουν ανενόχλητοι τα ηνία.

Υπάρχει μια αδικαιολόγητη δυσπιστία απέναντι στα κόμματα.

Αυτό εκστομίζεται κυρίως από εκπροσώπους της Αριστεράς, που έχουν μάθει να θεωρούν ύποπτη οποιαδήποτε συνάθροιση δεν βρίσκεται υπό την καθοδήγηση του κόμματός τους. «Προβοκάτορες», «χαβαλετζήδες», «cyber-άδες», «ρηχοί», «εγκάθετοι του Αλαφούζου» είναι μερικοί χαρακτηρισμοί που έχουν χρησιμοποιηθεί από τους ειδήμονες αυτούς αναλυτές. Αξίζει όμως να διερευνήσουμε την ιδέα που έχουν όλοι αυτοί οι «ειδικοί» για τον εαυτό τους. Έχοντας αποκοπεί από το λαό, τις ανησυχίες και τα αιτήματά του, αυτές οι καρικατούρες διανοουμένων πιστεύουν πως είναι οι πεφωτισμένοι κάτοχοι μιας απόλυτης, άχρονης αλήθειας. Δεν έχουν αντιληφθεί στο ελάχιστο ότι η δικαιολογημένη καχυποψία των πολιτών απέναντι στην Αριστερά είναι κάτι που χρήζει διερεύνησης και αντιμετώπισης, ενώ δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αγνοηθεί και να απορριφθεί.

Δεν ξέρουμε τι μπορεί να προκύψει...

Έχουν ακουστεί φόβοι ότι πιθανόν η αναταραχή που προκαλούν οι αγανακτισμένοι να οδηγήσει σε «χάος και αναρχία» ή ακόμα και σε μια δικτατορία, όπως αυτή του '67 στην Ελλάδα. Αυτό είναι ίσως και το πιο βλακώδες επιχείρημα εναντίον του κινήματος. Φυσικά, κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά που θα οδηγήσει αυτό το εγχείρημα. Αν όμως οι μόνες εναλλακτικές που έχουμε είναι είτε να κάτσουμε φοβισμένοι στον καναπέ μας, είτε να συμμετέχουμε στις «ελεγχόμενες» και «πολιτικά ορθές» κινητοποιήσεις των κομμάτων, τότε επιτρέψτε μου να επιλέξω το αβέβαιο μέλλον που επιφυλάσσει το κίνημα των αγανακτισμένων.

Κλείνοντας, θέλω να σχολιάσω πως αυτό που συντελείται τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας είναι κάτι μεγάλο. Είναι η ευκαιρία όλων μας να αλλάξουμε την ιστορία, διαμορφώνοντας εμείς οι ίδιοι τη μοίρα μας. Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο δεν ωφελεί να προσπαθούμε να το ερμηνεύσουμε όσο βρίσκεται εν εξελίξει. Είμαι σίγουρος πως όταν ολοκληρωθεί θα χυθεί πολύ μελάνι για την ανάλυσή του, τώρα όμως δεν είναι ώρα για λόγια, άλλα για έργα. Όσο κι αν φαίνεται δύσκολο να ανατραπούν τα σχέδια των ισχυρών, δεν πρέπει να πτοούμαστε. Σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, αν δεν ελπίζεις το ανέλπιστο, δεν θα το βρεις ποτέ...

Δείτε και:

• http://parallhlografos.wordpress.com