Η ζωή του «χομεϊνί» Αυγουστίνου Καντιώτη

Μετά από την τριλογία για τη σχέση ψυχανάλυσης και θρησκείας θα ασχοληθώ με κάτι πιο... ανάλαφρο. Τον κωμικοτραγικό και ευτράπελο βίο του πρώην μητροπολίτη Φλώρινας, Αυγουστίνου Καντιώτη. Ενός ανθρώπου που εισήγαγε το φονταμενταλιστικό και φασιστικό καθεστώς του Ιράν στην επικράτειά του, αποδεικνύοντας περίτρανα οτι ο μεσαίωνας δεν έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Σήμερα θα παρουσιάσω ορισμένα περιστατικά από τη ζωή του που είναι άξια προσοχής, ενώ στο επόμενο αφιέρωμα θα παραθέσω κάποιες ξεκαρδιστικές ομιλίες του. Θα ξεκινήσω με λίγα στοιχεία από την βιογραφία του που μου έκαναν εντύπωση:

1907. Γεννιέται στις Λεύκες της Πάρου. «Ήμουν ζωηρόν και άτακτον παιδίον, το οποίον πολλάκις εδοκίμασα την παιδαγωγικήν ράβδον του διδασκάλου και των γονέων μου», γράφει ο ίδιος το 1985. «Ω καλοί μου γονείς και διδάσκαλοι, διά την επιδειχθείσαν αυστηρότητά σας, η οποία ενέκλειε πλούτον στοργής, πόσον σας είμαι ευγνώμων!»

1925-1929. Σπουδάζει Θεολογία στην Αθήνα. Ο πατέρας τον φέρνει σε επαφή με την οργάνωση «Ζωή». Μένει στο οικοτροφείο της «Ζωής» τέσσερα χρόνια. Μαθητεύει κοντά στον Ευσέβιο Ματθόπουλο, ιδρυτή της παρεκκλησιαστικής αυτής οργάνωσης, και τον θεολόγο Παναγιώτη Τρεμπέλα.

1942-1947. Με απόφαση της Ιεράς Συνόδου διατρέχει τη Μακεδονία και οργανώνει όσο μπορεί «εθνικά αντισταθμίσματα» στην επιρροή του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ.

1947. Επιστρατεύεται ως στρατιωτικός ιερέας και ιεροκήρυκας στις πιο κρίσιμες περιοχές που διεξάγεται ο εμφύλιος. Αναλαμβάνει την «εξομολόγηση» των ανδρών του Δημοκρατικού Στρατού που πιάνονται αιχμάλωτοι. Οι πληροφορίες αξιοποιούνται στα στρατοδικεία.

1951. Τοποθετείται ιεροκήρυκας στην Αθήνα. Οργανώνει τις δικές του παραεκκλησιαστικές ομάδες και αναπτύσσει έναν ορθόδοξο φονταμενταλισμό, ζητώντας την απαγόρευση του καρναβαλιού, των χορών, των καλλιστείων, των γυμναστικών επιδείξεων στα σχολεία και της ψήφου των γυναικών!

1958. Ο πρώην δάσκαλός του Παναγιώτης Τρεμπέλας καταθέτει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών ότι ο Αυγουστίνος είναι πνευματικά διαταραγμένος.

1960. Ο Μητροπολίτης Χίου Παντελεήμων δηλώνει ότι ο Καντιώτης είναι τρελός.

1967. Η αριστίνδην Σύνοδος που τοποθετήθηκε από τη δικτατορία τον εκλέγει μητροπολίτη Φλωρίνης.

1968. Με απόρρητο έγγραφο του χουντικού υπουργού Παιδείας Θ. Παπακωνσταντίνου ορίζονται τρεις ψυχίατροι να εξετάσουν τον Καντιώτη. Αυτός τους διώχνει.

1971. Ο Καντιώτης κατεδαφίζει την «σλαβικού ρυθμού» εκκλησία του αγίου Παντελεήμονα στη Φλώρινα.

1972. Με εντολή του Αυγουστίνου κατεδαφίζεται ο «σλαβικού ρυθμού» ναός των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Αμύνταιο. Ακολουθούν δεκάδες ακόμα εκκλησίες και ξωκλήσια σε χωριά της περιοχής.

1975. Ο Αυγουστίνος συγκροτεί επιτροπές «προς παρακολούθησιν κινηματογραφικών ταινιών», δηλαδή επιτροπές λογοκρισίας, στη Φλώρινα, την Πτολεμαϊδα και το Αμύνταιο.

1984. Ακυρώνει τα καλλιστεία στο Αμύνταιο. Αφορίζει 5 κατοίκους του Ξινού Νερού επειδή συμμετείχαν στο καρναβάλι ντυμένοι παπάδες.

1988. Σε δημόσια ομιλία του στην Αθήνα επιτίθεται στον Ανδρέα Παπανδρέου και την «ανδροχωρίστραν παλλακήν του».

1990. Λέει το περίφημο: «Κύριε Κωνσταντίνε Καραμανλή είσαι μασόνος; Ναι ή όχι;». Επίσης, κηρύσσει «ιερό πόλεμο» εναντίον του Θεόδωρου Αγγελόπουλου και της ταινίας του «Το μετέωρο βήμα του πελαργού».

1992. Υποστηρίζει για πολλοστή φορά την αποφυλάκιση των χουντικών: «Πρέπει να αποφυλακισθούν οι αξιωματικοί οι οποίοι ηγωνίσθησαν εις τα υψίπεδα της Μακεδονίας υπέρ της ακεραιότητος της Ελληνικής πατρίδος κατά του αθέου μαρξιστικού καθεστώτος.»

1993. Υποδέχεται τον Γκλύξμπουργκ με τιμές: «Ουδόλως συνετελέσαμεν εις την υποδοχήν, αλλ' ο ακριτικός μας λαός εξεδηλώθη αυθορμήτως και τον υπεδέχθη.»

Από τη στιγμή που αναρριχήθηκε στο θρόνο του μητροπολίτη Φλωρίνης, ο Αυγουστίνος Καντιώτης ίδρυσε ένα ιδιότυπο θεοκρατικό καθεστώς, με τις ευλογίες της τότε κυβέρνησης της επταετίας. Μετέτρεψε την περιοχή σε ένα άτυπο στρατόπεδο εθνικής διαπαιδαγωγήσεως, μια νέα Μακρόνησο, όπου οι πάντες έπρεπε να υποταχθούν. Μέσα στα μέτρα που πήρε συμπεριλαμβάνονταν το κλείσιμο των κινηματογράφων, η ερήμωση των ταβερνών και η απαγορεύσουν της ντόπιας διαλέκτου «για εθνικούς λόγους». Όπως γράφει και ο ιερομόναχος Αμφιλόχιος Χριστοδούλου που υπηρέτησε στην Άνω Καλλινίκη: «Κατεπολεμήσαμεν συστηματικώς το ομιλούμενον ενταύθα σλαβικόν ιδίωμα, και συνεστήσαμεν την χρήσιν της ελληνικής γλώσσης, με ικανοποιητικά αποτελέσματα.»

Ο Καντιώτης δραστηριοποιήθηκε ακόμα εναντίον των «ειδωλολατρικών» εθίμων του καρναβαλιού και των φωτιών. Οι φωτιές αποτελούν σήμερα την κύρια τουριστική ατραξιόν της Φλώρινας κάθε χειμώνα. Το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου ανάβονται δεκάδες φωτιές μέσα στην πόλη και ο κόσμος γιορτάζει με τραγούδια και χορούς. Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται σε προχριστιανικές πυρολατρικές τελετές. Για όσο καιρό ο Καντιώτης ήταν ακόμα ακμαίος το πολέμησε με μανία και σχεδόν κατάφερε να το εξαλείψει. Όσο για το καρναβάλι, ενδεικτικοί είναι οι αφορισμοί σε συντελεστές και κατοίκους που συμμετείχαν, αλλά και η ακύρωση πολλών εκδηλώσεων μετά από ενέργειές του.

Μια πρακτική του Αυγουστίνου, που φανερώνει τον φανατικό, μισαλλόδοξο και βαθιά φαλλοκρατικό χαρακτήρα του, είναι η ιδιότυπη «ευλογία» που έδινε στα ζευγάρια που επιθυμούσαν να παντρευτούν. Για να πάρει ένα ζευγάρι την άδεια να παντρευτεί, έπρεπε να μεταβεί στη μητροπολιτική κατοικία, ώστε να λάβει την ευλογία του Καντιώτη. Τους έβαζαν στην αίθουσα αναμονής, τον άνδρα καθιστό και τη γυναίκα όρθια και τους έλεγαν να περιμένουν μέχρι ο μητροπολίτης να βρει χρόνο να τους δεχτεί, κάτι που συνήθως έπαιρνε πολλές ώρες. Βεβαίως, αυτό γινόταν με σκοπό να σταθεί η υποψήφια σύζυγος όρθια για πολλή ώρα, ώστε να αντιληφθούν από το... αν ζαλιστεί και πέσει την πιθανότητα να είναι έγκυος! Σε περίπτωση φυσικά που η νεαρή κοπέλα λιποθυμούσε από την ορθοστασία, ο δεσπότης δεν έδινε την «άδεια» του και η μόνη λύση ήταν να παντρευτούν εκτός της επικράτειάς του, κάτι που έκαναν πολλά ζευγάρια...

Μια ακόμα πρωτοφανής ενέργειά του «Χομεϊνί της Μακεδονίας» ήταν η κατεδάφιση δεκάδων χριστιανικών εκκλησιών σλαβικού ρυθμού στην ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας. Είχε προηγηθεί η κάλυψη με ασβέστη των τοιχογραφιών τους που διέθεταν κυριλλικές επιγραφές, αλλά και η καταστροφή των αντίστοιχων εικόνων. Όμως το μέτρο αυτό δεν κρίθηκε αρκετό και προχώρησε στην ολική κατεδάφισή τους, συχνά με τη συνδρομή... τανκς που προσέφερε η φιλική προς αυτόν κυβέρνηση της χούντας. Συγκεκριμένα, το 1971 γκρέμισε το ναό του αγίου Παντελεήμονα στη Φλώρινα, το 1972 το ναό των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Αμύνταιο, ενώ ακολούθησαν ο άγιος Νικόλαος στο Πλατύ Πρεσπών, ο άγιος Αθανάσιος στην Καλλιθέα, η αγία Παρασκευή στην Οξιά και πολλοί άλλοι.

Σε όσες περιπτώσεις χρειάστηκε να δικαιολογηθεί για το γκρέμισμα των εκκλησιών, ο Αυγουστίνος προέβαλε τη δικαιολογία οτι «ήταν ετοιμόρροποι». Αξίζει να σημειωθεί πως το γκρέμισμα χριστιανικού ναού θεωρείται ως η ύψιστη αμαρτία για τον απλό λαό. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα καταφεύγουν σε τραγελαφικά μέτρα όπως να κατεδαφίζουν ολόκληρα συγκροτήματα κτιρίων, διατηρώντας ανέπαφο μόνο ένα μικρό παρεκκλήσι, το οποίο με θρησκευτική ευλάβεια ενσωματώνουν στα νέα κτίρια ή στη χειρότερη περίπτωση το... μεταφέρουν κάπου αλλού! Αφού ο Καντιώτης δε σεβάστηκε ούτε τους ναούς της ίδιας της θρησκείας του, μπορώ να πω με βεβαιότητα πως αν είχε την εξουσία θα γκρέμιζε ακόμα και τον Παρθενώνα, ως άλλος Ταλιμπάν!

Τέλος, άξια αναφοράς είναι και η πολεμική του εναντίον της ταινίας του Θεόδωρου Αγγελόπουλου «Το μετέωρο βήμα του πελαργού». Με τη δικαιολογία οτι η ταινία ήταν «αντεθνική», ο Καντιώτης προσπάθησε με κάθε τρόπο να σταματήσει τα γυρίσματα στη Φλώρινα. Οι ελεγχόμενες από αυτόν παραεκκλησιαστικές οργανώσεις της περιοχής έκαναν συλλαλητήρια και διέκοπταν τις σκηνές, οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα και πολλοί κάτοικοι των περιοχών όπου γυρίζονταν η ταινία είχαν αναρτήσει μαύρα πανό στα σπίτια τους, ώστε να σαμποτάρουν και με αυτόν τον τρόπο τα γυρίσματα. Όταν ο Αυγουστίνος αντιλήφθηκε οτι τα μέτρα αυτά δεν είχαν αποτέλεσμα, αφόρισε τον Αγγελόπουλο και όλους τους κατοίκους που συμμετείχαν στο γύρισμα της επίμαχης ταινίας...

Το 2000 ο Καντιώτης παραιτήθηκε από μητροπολίτης, σε ηλικία 93 ετών. Μέχρι σήμερα ζει στο παρασκήνιο, αφήνοντας επιτέλους την πόλη της Φλώρινας σε μια σχετική ελευθερία. Οι φωτιές και το καρναβάλι γιορτάζονται ανοιχτά, ενώ καφετέριες, ταβέρνες και κινηματογράφοι ανοίγουν συνέχεια. Βέβαια, κάποιοι νοσταλγοί των «παλιών καλών ημερών» υπάρχουν ακόμα και σπεύδουν να φιλήσουν το χέρι του αγίου αυτού ανθρώπου στις σπάνιες πλέον δημόσιες εμφανίσεις του. Στο επόμενο άρθρο μου θα παρουσιάσω ορισμένα αποσπάσματα από ομιλίες του, που για συντομία δεν έκανα σήμερα, ώστε να διαπιστώσετε όλο το μεγαλείο της διαταραγμένης αυτής προσωπικότητας.

Δείτε και:

• http://www.iospress.gr/ios2000/ios20000116a.htm