Κυριακή 12 Απριλίου 2009

Θρησκεία και ψυχανάλυση (μέρος 2ο)

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου, θα παρουσιάσω σήμερα τις απόψεις ενός άλλου μεγάλου θεωρητικού της ψυχανάλυσης, του Kαρλ Γκούσταβ Γιουνγκ. Ο Γιουνγκ, ψυχίατρος από την Ελβετία, αρχικά ήταν μαθητής και συνεργάτης του Φρόυντ, σε σημείο που ο τελευταίος τον προετοίμαζε για «διάδοχο» του όταν αποσυρθεί. Το 1911 μάλιστα εξελέγη πρόεδρος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Εταιρίας. Οι διαφωνίες που είχε όμως με αρκετές από τις απόψεις του Φρόυντ, τον οδήγησαν στην παραίτηση και την ίδρυση δικής του σχολής το 1912, με το όνομα «αναλυτική ψυχολογία». Αίσθηση προκάλεσε η θεωρία του για το συλλογικό ασυνείδητο, μια περιοχή της διάνοιας που είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους και είναι υπεύθυνη για περίεργες αντιληπτικές εμπειρίες και πεποιθήσεις. Προχώρησε ακόμα περισσότερο τη θεωρία του με την περιγραφή των αρχετύπων, εννοιών δηλαδή που έχουν καθολική αποδοχή από ανθρώπους εντελώς διαφορετικών περιοχών και πολιτισμών.


Στο βιβλίο του «ψυχολογία και θρησκεία» αναλύει τις παραπάνω έννοιες και τη σχέση που έχουν με την ανάπτυξη του θρησκευτικού αισθήματος στον άνθρωπο. Αρχικά, θα ήθελα να διευκρινίσω οτι η υπεραπλουστευμένη άποψη πως ο Γιουνγκ ήταν «υπέρ» της θρησκείας είναι λανθασμένη, πόσο μάλλον ο χαρακτηρισμός του από κάποιους ημιμαθείς ως «χριστιανό ψυχαναλυτή». Στην εισαγωγή του βιβλίου του ξεκαθαρίζει οτι σκοπός του είναι η επιστημονική παρατήρηση των φαινομένων, αποφεύγοντας οποιονδήποτε υπαινιγμό για μεταφυσικές ή φιλοσοφικές θεωρίες. Αποκαλεί τη θεωρία του «φαινομενολογική», δηλαδή που αφορά γεγονότα και εμπειρίες, αφήνοντας εκτός απόψεις και κρίσεις. Στη συνέχεια διαχωρίζει τις απόψεις σε υποκειμενικές, όταν δηλαδή ανήκουν σε ένα άτομο και αντικειμενικές, όταν καθιερώνονται από μια ολόκληρη κοινωνία. Ακόμα, αφήνει να εννοηθεί πως μια αντικειμενική ιδέα είναι πιο αληθινή από μια υποκειμενική, δηλαδή χρησιμοποιεί ως κριτήριο εγκυρότητας το βαθμό διάδοσής της.


Ο ορισμός που δίνει για τη θρησκεία και τη φύση της θρησκευτικής εμπειρίας μοιάζει με αυτήν πολλών θεολόγων. Θεωρεί οτι ο πυρήνας της θρησκευτικής εμπειρίας είναι η υποταγή σε δυνάμεις που βρίσκονται έξω από τη λογική μας. Οι θεολόγοι εννοούν βέβαια το «Θεό», ενώ ο Γιουνγκ το συλλογικό ασυνείδητο. Σύμφωνα με αυτόν, το ασυνείδητο δεν αποτελεί απλώς ένα τμήμα της διανόησης μας, αλλά μια δύναμη που ξεφεύγει από τον έλεγχό μας και είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους. Οι συνειδητές προσωπικότητες των ατόμων αποτελούν μικρούς κύκλους που εμπεριέχονται σε έναν μεγαλύτερο, το συλλογικό ασυνείδητο. Ως αποδείξεις για την ύπαρξη του παραθέτει τον εκπληκτικό βαθμό ομοιότητας που έχουν θρύλοι, μύθοι και θρησκευτικές ιστορίες από όλο τον κόσμο μεταξύ τους. Για παράδειγμα, η παρθενογένεση του ήρωα-μεσσία παρατηρείται σε θρησκείες όχι μόνο της Ευρώπης και της Ασίας (όπως ο Δωδεκαθεϊσμός, ο Μιθραϊσμός ή ο Χριστιανισμός), αλλά και σε θρύλους της Νότιας Αφρικής και της Αμερικής, κάτι που δε μπορούμε να αποδώσουμε σε αλληλεπίδραση των λαών αυτών μεταξύ τους.


Μελετώντας πολλές θρησκείες, μύθους και θρύλους, ο Γιουνγκ περιέγραψε το Χριστιανισμό, χαρακτηρίζοντάς τον μέρος μιας ιστορικής διαδικασίας απαραίτητης για την έκφραση ασυνείδητων τάσεων. Οι διάφορες αιρέσεις και παρακλάδια που εμφανίστηκαν με την πάροδο του χρόνου ήταν κατά την άποψή του εκδηλώσεις ασυνείδητων αρχετυπικών στοιχείων, τα οποία δεν είχαν εκφραστεί ικανοποιητικά από την «ορθόδοξη» μορφή του. Ακόμα, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τις μαντάλα (εικόνα πάνω) του Ινδουισμού, σχηματικών παραστάσεων που χρησιμοποιούν οι γιόγκι με σκοπό την επίταση της συγκέντρωσής τους και τη βίωση παράξενων εμπειριών. Σύμφωνα με τις θεωρίες που διατύπωσε, οι παραστάσεις αυτές απεικονίζουν στο κέντρο ένα σημείο που συμβολίζει τη συνειδητή προσωπικότητα, περιφερικότερα σχήματα που αντιστοιχούν στο ατομικό ασυνείδητο και ακόμα πιο περιφερικά το συλλογικό ασυνείδητο, το οποίο περιέχει αρχέτυπα κοινά για όλη την ανθρωπότητα. Όσο αλλόκοτη κι αν φαίνεται η παραπάνω θεωρία, γεγονός είναι οτι αρκετοί από τους ασθενείς του εκτίμησαν ιδιαίτερα τα κατευναστικά αποτελέσματα αυτών των εικόνων.


Αξιολογώντας τις απόψεις του Γιουνγκ για τη θρησκεία, το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι πως δεν είναι εύκολα κατανοητές. Μυστηριώδης και αινιγματικός από τη φύση του, ο Γιουνγκ είχε έναν τρόπο σκέψης που θα θεωρούνταν παράξενος από τους περισσότερους ανθρώπους. Σύμφωνα όμως με τη λογική, πολλές από τις θρησκευτικές αντιλήψεις και παραδόσεις που συναντώνται ανά τον κόσμο είναι κάτι παραπάνω από παράξενες. Όσο λοιπόν κατατοπιστική κι αν ήταν η θεωρία του Φρόυντ για το Θεό-πατέρα, ίσως χρειάζεται κάποιο συμπλήρωμα για να εξηγήσει τα αλλόκοτα θρησκευτικά φαινόμενα ανά τον κόσμο.


Κατά την άποψή μου, η μεγαλύτερη συνεισφορά του Γιουνγκ στη μελέτη της θρησκείας είναι η παρατήρηση οτι παρόμοιοι μύθοι, δοξασίες, τελετουργίες και θρησκευτικά έθιμα υπάρχουν σε διαφορετικούς πολιτισμούς από όλο τον κόσμο. Η εξήγηση λοιπόν οτι αυτά εκφράζουν κάποια σκοτεινά και απόκρυφα στοιχεία του ψυχισμού των ανθρώπων, ενώ δεν είναι σε καμία περίπτωση αποτέλεσμα «θεϊκής αποκάλυψης», νομίζω πως είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική. Μελετώντας πολλές θρησκείες και δεισιδαιμονίες, ουσιαστικά τις απομόνωσε από κάθε μεταφυσική προέκταση, εξηγώντας τα πάντα μέσω του ασυνειδήτου και μάλιστα του συλλογικού, που είναι κοινό σε όλους τους ανθρώπους. Ασχολήθηκε μεταξύ άλλων με τον κινέζικο και ινδουιστικό μυστικισμό, την αλχημεία και τα ερμητικά κείμενα. Πολλοί ερευνητές που ασπάστηκαν τις απόψεις του συνέχισαν τη μελέτη αυτών των φαινομένων, κάτι πρωτοποριακό για την νεοσύστατη επιστήμη της ψυχολογίας.



Από την άλλη μεριά, η υπερβολική τριβή με τέτοιου είδους παραδόσεις ίσως τον έκανε να χάσει την επιστημονική του αντικειμενικότητα προς το τέλος της ζωής του. Πείστηκε πλέον ολοκληρωτικά οτι κάθε θρησκεία και δοξασία μπορεί να εξηγηθεί μέσα από τις απόψεις που είχα διατυπώσει, πράγμα που φυσικά είναι αδύνατο να ισχύει. Μέτοχος ασυνήθιστων αντιληπτικών εμπειριών ο ίδιος, έφτασε στο σημείο να πιστεύει πως όλοι οι άνθρωποι μπορεί να έχουν παρόμοιες εμπειρίες. Έκανε δηλαδή το ίδιο λάθος με το Φρόυντ, προσπάθησε να ερμηνεύσει τον κόσμο βασιζόμενος κατά κύριο λόγο στην παρατήρηση του εαυτού του. Επιπλέον, η θέση του για τις υποκειμενικές και τις αντικειμενικές ιδέες, ανάλογα με το βαθμό διάδοσής τους, μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε πλάνη. Αν χρησιμοποιήσουμε ως μοναδικό κριτήριο εγκυρότητας μιας ιδέας το πόσοι άνθρωποι την πιστεύουν, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε τις επικίνδυνες απόψεις του Χίτλερ σωστές, καθώς έγιναν δεκτές από το μεγαλύτερο μέρος του γερμανικού πληθυσμού.


Κάπως έτσι τελειώνει το σύντομο αφιέρωμά μου στις μελέτες του Γιουνγκ πάνω στη θρησκεία. Στο επόμενο και τελευταίο άρθρο μου επί του θέματος θα ασχοληθώ με τις θεωρίες που διατύπωσε ένας άλλος κορυφαίος ψυχολόγος, ο Έριχ Φρομ.


11 σχόλια:

aeroxeimarros είπε...

Ωραίο και ενδιαφέρον το άρθρο σου!

Μιχάλης Ρ. είπε...

Σύμφωνα με τον Carl Jung, το συλλογικό ασυνείδητο περιέχει αρχέτυπα, παγκόσμιες νοητικές "προδιαθέσεις" μη βασισμένες στην εμπειρία. Όπως και οι μορφές του Πλάτωνα (είδη), τ' αρχέτυπα δεν έχουν την προέλευση τους στον κόσμο των αισθήσεων, αλλά υπάρχουν ξέχωρα και γίνονται γνωστά κατ' ευθείαν στο νου. Αντίθετα όμως με τον Πλάτωνα, ο Jung πίστευε πως τ' αρχέτυπα αναδύονται αυθόρμητα στο νου, ειδικά σε καταστάσεις κρίσεων. Όπως υπάρχουν συμπτώσεις με νόημα, (το πέταγμα ενός σκαθαριού και το όνειρο με το σκαραβαίο που περιγράφεται στην καταχώριση για τη συγχρονικότητα), που ανοίγουν την πόρτα σε υπερβατικές αλήθειες, έτσι και μια κρίση ανοίγει επίσης την πύλη προς το συλλογικό ασυνείδητο και επιτρέπει σε ένα αρχέτυπο να αποκαλύψει μια βαθιά αλήθεια κρυμμένη από το κανονικό ασυνείδητο.
Όνειρα και ψυχολογικές κρίσεις, πυρετοί και παραφροσύνη, και τυχαίες συναντήσεις που αντηχούν "συμπτώσεις με νοήματα", είναι πύλες προς το συλλογικό ασυνείδητο που είναι έτοιμο να αποκαταστήσει την υγεία στην ανθρώπινη ψυχή με τις αποκαλύψεις του. Ο Jung διακήρυττε ότι αυτές οι μεταφυσικές ιδέες έχουν επιστημονική βάση, αλλά παρ' ολ' αυτά δεν είναι εμπειρικά ελέγξιμες κατά οποιονδήποτε τρόπο που να έχει νόημα. Με άλλα λόγια, δεν είναι καθόλου επιστημονικές αλλά ψευδοεπιστημονικές.
Ο Bertrand Russell γράφει στο βιβλίο του «Κείμενα για την θρησκεία»: «Τίποτα δεν υπάρχει στη συνείδηση πέρα από την ασυνείδητη παρουσία των αρχών και των κανόνων που έμαθες όταν ήσουν μικρός». Οι συνειδητές σκέψεις και πράξεις δηλαδή, δεν παύουν να επηρεάζονται από όσα, ανεξέλεγκτα, σφηνώθηκαν μέσα στο μυαλό μας από την κουλτούρα του περιβάλλοντος στο οποίο γεννηθήκαμε. Το Σύνδρομο της κουλτούρας του ασυνείδητου. Επειδή το φαινόμενο αυτό αποτελεί αδυναμία του ανθρώπινου εγκεφάλου, που ενίοτε παρουσιάζει συμπτώματα ασθένειας, θεωρώ ότι η ονομασία του αυτή δεν είναι υπερβολική.
Εύχομαι να βρεις χρόνο να σχολιάσεις και τις δικές μου απόψεις.

Ανορθόδοξος είπε...

Φίλε αεροχείμαρρε
Σ' ευχαριστώ πολύ. Χαίρομαι που σου άρεσε το άρθρο!

Φίλε heliotypon
Θα περάσω αμέσως να το τσεκάρω!

Φίλε Μιχάλη
Πάντα χαίρομαι να διαβάζω τις ενδιαφέρουσες απόψεις σου, σε σημείο που θα γίνω βαρετός, ξαναζητώντας σου να γράψεις νέα δικά σου άρθρα!

Όσο για το παρόν θέμα, τείνω κι εγώ να συμφωνήσω περισσότερο με τη θέση του Ράσσελ (που σχεδόν συμπίπτει με του Φρόυντ). Δηλαδή οτι το ασυνείδητο (υπερεγώ κατά τον Φρόυντ) είναι ένας χώρος αποθήκευσης απαγορεύσεων και κανόνων.

Οι ιδέες του Γιουγκ για το συλλογικό ασυνείδητο είναι δύσκολες στην κατανόηση, πολλές φορές ακόμα και για ψυχιάτρους. Επίσης, το να αποδειχθεί η ισχύς τους είναι κάτι παραπάνω από δύσχερής. Από την άλλη, αξίζουν την προσοχή μας γιατί συμπληρώνουν τη θεωρία του Φρόυντ σε κάποια σημεία που δεν μπορούν να εξηγηθούν με την «ορθόδοξη» ψυχανάλυση. Για παράδειγμα, ένα τέτοιο σημείο είναι η περίεργη ομοιότητα που έχουν μεταξύ τους μύθοι, θρύλοι και δοξασίες από απομακρυσμένα μεταξύ τους μέρη του κόσμου.

Μιχάλης Ρ. είπε...

Για όποιον ενδιαφέρεται για τον θεό, και την ολοκλήρωση του σχεδίου του, έχει σημασία η αναγνώριση της πνευματικής ηθικής και η εργασία του προς τον εαυτό του αρχικά, όχι για να κερδίσει την θέση στον παράδεισο, αλλά για να ολοκληρώσει την εμπειρία της φυσικής διάστασης.
Η θρησκεία δεν βοηθά τον άνθρωπο να εξευγενίσει την ζωώδη φύση του, γιατί αυτό δεν γίνεται μέσα από τον φόβο του θεού. Η ωριμότητα αυτής της φύσης έρχεται όταν την ξεγυμνώσουμε από τα πρότυπα, την αντιληφθούμε και την αποδεχτούμε σαν παράμετρο της επιβίωσης μας εδώ στον φυσικό κόσμο. Η εμπιστοσύνη σ' αυτήν την φύση, μας βάζει και στην επεξεργασία της πνευματοποίησής της, μέσα από την ψυχική αγνότητα, ώστε οι επιλογές μας για την φυσική μας ζωή, να μην βασίζονται σε κανόνες, αλλά να έρχονται πηγαία από την εσωτερική ένωση των πόλων, ώστε να γίνουμε η «μητέρα» της δημιουργίας, που γονιμοποιείται από τον «πατέρα» της διάνοιας, ώστε να γεννηθεί ο «υιός» του φωτός!
Παραμένοντας σταθερά σε πρότυπα, δυστυχώς δεν μπορούμε να επεξεργαστούμε το βάθος της συνείδησης, αφού αυτό βασικά το αφήνουμε στην επιφάνεια της αγάπης, της καλοσύνης, της ευσπλαχνίας και της συγχώρεσης, φοβούμενοι να διαφέρουμε…ενώ βασικά θέλουμε να διαφέρουμε…Η ποιότητα της αγάπης της επιφάνειας, γίνεται ποιότητα κατά παραγγελία, και ξεχνιέται στην πρώτη ευκαιρία που έρχεται αντιμέτωπη με τον άλλο πόλο, αυτόν του «κακού»…
Εκεί ξεχνιούνται όλα τα πρότυπα του εξευγενισμού του ανθρώπινου ενστίκτου, και λειτουργεί μόνο το βάθος του…
Πολλοί άνθρωποι, επειδή νιώθουν την έλξη στον πνευματικό πόλο της ψυχής, θεωρούν ότι η ενασχόλησή τους με συστήματα που είναι πνευματικά, τους εξευγενίζει και τους βάζει στο φως της ένωσης…
Πόσο ονειρικό είναι αυτό, το βλέπουμε καθημερινά από την πνευματική ποιότητα μετάδοσης της αλήθειας… Επαγγελματικός προσανατολισμός και η πνευματικότητα, που αγγίζει τα όρια ενός άλλου εγωισμού, αυτόν της άγνοιας!!! Και είναι πιο οδυνηρός από την άγνοια…
(Βάσω Νικολοπούλου)

Άθεος είπε...

Αν και την συγχρονιτικότητα μας την έφαγες, θα τοποθετηθώ στο τρίτο μέρος.
Καλή Ανάσταση στον Άνθρωπο και καλό φαγοπότι!

Ανορθόδοξος είπε...

Φίλε Μιχάλη
Αν και δε γνωρίζω την κυρία Νικολοπούλου, οι ιδέες της και ο τρόπος γραφής με εντυπωσίασαν ιδιαίτερα.

Φίλε Άθεε
Δε θα περιμένουμε την Κυριακή για να φάμε σαν άνθρωποι! Χθες βράδυ τάραξα τα... νηστήσιμα σουβλάκια και τις αγιασμένες μπύρες!

Ανώνυμος είπε...

Για άλλη μια φορά επαναλαμβάνω την ανάρτησή μου και σ'αυτό το ιστολόγιο:

Προειδοποίηση: Περιεχόμενο Αυστηρώς Ακατάλληλο για ηλίθιους που νομίζουν ότι θίγονται προσωπικά στην ανάρτηση κειμένου αντίθετο με την ιδεολογική τους ταυτότητα ή άποψη, σε αυτούς λέμε ότι ποτέ δεν τους υποχρεώσαμε να διαβάσουν το περιεχόμενο του comment μας. Τους απευθύνουμε χλευαστικούς κλανιοβολισμούς και χωλέρα στα νερά τους.

Έχω γνωρίσει πολλούς άθεους στη ζωή μου.
Γεγονός είναι ότι όλοι ήτανε πούστηδες (ομοφυλόφιλοι if you prefer…). Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν και σεξουαλική ανικανότητα μη μπορώντας να ικανοποιήσουν τους σεξουαλικούς τους συντόφους (που τους φώναζαν τζούφιους κ.α.) και τους εαυτούς τους.
Έχωντας υπόψιν τα παραπάνω ακλόνητα προσωπικά στατιστικά στοιχεία καθώς και επιστημονικές μελέτες των εν λόγω κοινωνικών ομάδων και παρατηρώντας ότι ουδεμία εξαίρεση δεν παρουσιάστηκε ποτέ στον παραπάνω κανόνα, είναι προφανές ότι αυτά τα προβλήματα που είχαν οι άνθρωποι τους οδήγησαν στην επιλογή της αθεϊας ώς αντίδραση στο μόνο πράγμα που είχαν έλεγχο στη ζωή τους: τις επιλογές τους για τις οποίες κανένας άλλος δε νοιάζονταν. Έτσι, με βαθύτατη συμπάθεια θα ήθελα να σας εκφράζω τα βαθύτατα συλλυπητήριά μου για αυτά σας τα προβλήματα. Ισως στο μέλλον η επιστήμη (εγω δηλαδή) βρεί γιατρεια και για την περίπτωσή σας…

Από το τμήμα ψυχολογίας του ΑΠΘ με πολύ κατανόηση,
Derek.

ΥΓ: Για την κατάργηση του θρησκευτικού όρκου (οπουδήποτε) είμαι και εγώ σύμφωνος. Ωστόσο δενμπορώ να αγωνιστώ μαζί σας γιατί τώρα αγωνίζομαι μαζί με τμήματα ενδοκρινολογίας για να διορθώσω την κατάστασή σας. Ίσως η τεχνητή ένχυση τεστοστερόνης στο αίμα να ήτανε μια καλή λύση… Θα δούμε.
ΥΓ2: Συγνώμη που βάζω το comment σε ασχετη με το θέμα σελίδα, αλλά έχω την τάση να κάνω συσχετίσεις μεταξύ φαινομενικά άσχετων θεμάτων…

Ανορθόδοξος είπε...

Κύριε Derek
Μετά από επικοινωνία με τους ειδικούς του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, με ενημέρωσαν οτι δεν έχουν καταλήξει ακόμα σε διάγνωση για την περίπτωσή σας. Μου συνέστησαν πάντως να μη σας φέρνω αντιρρήσεις και να συμφωνώ μαζί σας σε όλα, συμβουλή που θα ακολουθήσω...

Υ.Γ. Το ότι στο ψυχιατρείο οι τρόφιμοι διαθέτουν υπολογιστές με πρόσβαση στο internet αποτελεί αισιόδοξο μήνυμα για την εξέλιξη του συστήματος ψυχικής υγείας στον 21ο αιώνα.

Ανώνυμος είπε...

Προς τον κ.κ. Ανορθόδοξο

Κύριε Ανορθόδοξέ,
προσωπικά δεν πιστεύω ότι είστε gay
(αν και δεν μπορώ να γνωρίζω το αντίθετο …)

Νομίζω ότι τα προβλήματα που έχετε και πρέπει να σας απασχολούν είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερα και σαφώς περισσότερα από το προαναφερθέν.

Η γνώμη μου είναι ότι θα έπρεπε τους ειδικούς του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, που όπως βλέπω τους γνωρίζετε για να τους αναφέρεται στη διένεξη σας με τον άλλο κύριο, θα έπρεπε λοιπόν να τους παρακαλέσετε εάν είναι δυνατόν να σας παρακολουθούν άμεσα και σε 24η βάση έστω και σε πειραματικό στάδιο.

Με την όλη διαδικασία ευελπιστώ να συλλεχθούν πολύτιμες πληροφορίες για την περίπτωση σας.

Φιλικούς χαιρετισμούς
ανώνυμος

Υ.Γ. Με συγχωρείται που παίρνω τον λόγο χωρίς την άδεια και τον δυο σας και παρεμβαίνω στην κουβέντα σας αλλά το κάνω από μεγάλο ενδιαφέρον.

Ανώνυμος είπε...

@Ανορθόδοξος
Είναι καλό που το παίρνεις τόσο καλά. Και οι γιατροί σου ξέρουν τι λένε. Δυστυχώς δεν είχω ακριβή γνώση της κατάστασής σου για να αποφανθω και εγώ.

"Το ότι στο ψυχιατρείο οι τρόφιμοι διαθέτουν υπολογιστές με πρόσβαση στο internet αποτελεί αισιόδοξο μήνυμα για την εξέλιξη του συστήματος ψυχικής υγείας στον 21ο αιώνα."

Για να το λες κάτι θα ξέρεις...

@ανώνυμος
"Νομίζω ότι τα προβλήματα που έχετε και πρέπει να σας απασχολούν είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερα και σαφώς περισσότερα από το προαναφερθέν."

Μή μου τους ρίχνεις το ηθικό ανώνυμε!

aeroxeimarros είπε...

Ανώνυμος 1

εε, δεν είναι και δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι την ώρα που γράφεις τα σχόλια αποκλείεται να κάθεσαι σε καρέκλα αλλά από πίσω σου πρέπει να μπαίνουν....τρένα.......
τσαφ τσουφ τσαφ τσουφ

Καλό ταξίδι! και καλές...στάσεις.